ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Weerstand tegen compassie
Compassie en mededogen
Compassie impliceert het verlangen om het lijden van anderen te begrijpen en te verlichten, met een nadruk op daadwerkelijke betrokkenheid en actie. In zen wordt compassie gezien als een fundamentele kwaliteit die ontstaat uit het besef van de onderlinge verbondenheid van alle levende wezens. Het gaat niet alleen om het voelen van andermans pijn, maar om het actief streven naar het verminderen van dat lijden. Mededogen wordt over het algemeen gezien als een synoniem van compassie en beide woorden delen dan ook een gemeenschappelijke etymologische oorsprong vanuit het Latijnse ‘compati’. Als er al een verschil is tussen deze twee, dan duidt mededogen op een meer algemene houding van begrip, vriendelijkheid en zorg voor anderen, ook als er geen sprake is van echt lijden.Medeleven
Medeleven, of empathie is het vermogen om de gevoelens en ervaringen van anderen te begrijpen en te delen. Het is een belangrijke vaardigheid in menselijke relaties en helpt bij het voelen van verbondenheid. In zen wordt meeleven gezien als een eerste stap richting compassie. Het is het vermogen om in de schoenen van anderen te staan, maar impliceert niet noodzakelijkerwijs de wens iets te doen aan het lijden.Het verschil
Het belangrijkste verschil tussen compassie en medeleven ligt dus in de actieve component van compassie. Compassie gaat verder dan begrip en betrokkenheid; het manifesteert zich in concrete daden om het lijden van anderen te verlichten.Interconnectedness
Compassie in zen komt voort uit een dieper bewustzijn van de onderlinge verbondenheid van alle wezens. Het besef dat het lijden van één persoon het lijden van allen is. Ultieme compassie in zen is egoloos en onvoorwaardelijk. Het overstijgt egoïsme en eigenbelang en heeft dus een duidelijk altruïstisch karakter.Gevaar
In de zentraditie streven we naar het cultiveren van medeleven en compassie. Het is niet genoeg om slechts één aspect te ontwikkelen; beide zijn nodig. Door meditatie en voortdurende reflectie proberen we ons vermogen tot medeleven en compassie verder te ontwikkelen. We kunnen hierin overigens ook doorschieten en onze eigen gezondheid uit het oog verliezen. Gezondheidsklachten als burn-out liggen dan op de loer. Steeds meer handelen vanuit compassie, zonder onze eigen conditie uit het oog te verliezen, dat is de kunst.Medelijden
Medelijden heeft vaak betrekking op het voelen van verdriet of spijt ten aanzien van het lijden van anderen, maar het impliceert niet meteen een actieve betrokkenheid of een streven om het lijden te verminderen. Medelijden kan soms zelfs gepaard gaan met een gevoel van superioriteit of afstand, waarbij degene die medelijden heeft zich als 'beter af' beschouwt dan degenen die lijden. Dit is dus wezenlijk anders dan bij compassie of medeleven. Het gevoel van medelijden is in die zin dus niet iets om na te streven.Conclusie
Vanuit zenperspectief zijn compassie en medeleven twee nauw verwante, maar onderscheidende aspecten van verlicht handelen. Compassie overstijgt het begrip medeleven en manifesteert zich in actieve betrokkenheid om het lijden van anderen te verlichten. Compassie is dus niet vrijblijvend en roept daarom soms weerstand op, want het noopt tot in actie komen. Medeleven is de poort naar compassie. Samen vormen ze de basis van verlicht handelen.ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Podcasts Arthur Nieuwendijk
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen