Zenmeester Dōgen
Zes online colleges op maandag van 20.00 - 21.30 uur, start 20 mei 2024
Dōgen (1200-1253) is zonder twijfel de grootste filosoof onder de Japanse zenmeesters.
Vaak heel duidelijk en direct, even vaak diepgaand en mysterieus. Hij inspireert tot op de dag van
vandaag zenbeoefenaars en wijsgeren uit de hele wereld. Wat wil deze grote meester ons vertellen
over een zenvol leven? In deze collegereeks verdiepen we ons onder leiding van dr. Michel Dijkstra
in de hoogtepunten van Dōgens werk.
College 1: De Weg
In een van zijn vroegste teksten 'Gesprek over het met je hele hart volgen van de Weg' toont Dōgen zich op zijn kwetsbaarst. Teruggekeerd uit China blijft hij twijfelen om zich als zenmeester te vestigen in Japan. Uiteindelijk besluit hij om zijn inzichten met de medemens te delen en barst hij uit in een lofzang op zitmeditatie of zazen.
College 2: Wat is verlichting?
In een andere vroege tekst, uit zijn eerste magnum opus Shōbōgenzō (afgekort SBGZ) of 'Schatkamer van het oog van de correcte leer', omschrijft Dōgen wat naar zijn mening verlichting is. Je moet volgens hem vooral geen hooggespannen verwachtingen over de bevrijding koesteren. Verlichting is niets anders dan het inzien hoe onwetend je bent. Dat brengt de zenmeester opvallend genoeg dicht bij Socrates.
College 3: We zijn allemaal met elkaar verbonden
Een hoogtepunt uit SBGZ vormt de buitengewoon complexe tekst 'Boeddhanatuur'. Wie op zoek is naar een kant-en-klare-definitie van de verlichte aard van alle dingen komt bedrogen uit. Dōgen doet constant zijn best om de omschrijving van 'boeddhanatuur' open te houden. Een ding is echter zeker: we zijn onlosmakelijk met alles en iedereen verbonden.
College 4: Bergen en rivieren preken de leer In SBGZ Sansuikyō, de 'Sutra van bergen en rivieren' verdedigt Dōgen de op het eerste gezicht wonderlijke opvatting dat je niet in de teksten hoeft te duiken om Boeddha's leer te begrijpen. Maak gewoon een wandeling in de natuur en alle dingen vertellen je wat verlichting is. Op die manier vormt een rivier 'de lange, brede tong van de Boeddha'.
College 5: De tijd is als de lente
Zijn en tijd zijn onscheidbaar. Zie hier de opvatting die Dōgen uiteenzet in zijn beroemde essay Uji dat, via een omweg, onder andere door Martin Heidegger werd opgepakt. In zijn meditatieve denken over tijd komt Dōgen tot de conclusie dat zij zich voortdurend vernieuwd, zoals de lente. In het moment blijven wij eeuwig jong.
College 6: Spreken zonder einde
Dōgen was niet alleen een groot filosoof, maar ook dichter. Poëzie is volgens hem bij uitstek geschikt om de verlichting te verduidelijken, omdat de woorden van de dichter fundamenteel open blijven. Een goed gedicht wil onze visie op de werkelijkheid niet dichttimmeren, maar juist openbreken. Vandaar ook dat Dōgen tot aan zijn laatste snik zijn inzichten overdroeg via poëzie.
Over de docent
Dr. Michel Dijkstra is onafhankelijk geleerde, geeft les en schreef vele boeken o.a. De essentie van Dōgen. Dit boek wordt aanbevolen bij de cursus. Met publicaties en cursussen laat Dijkstra een breed en gemeleerd publiek in aanraking komen met stromingen als het zenboeddhisme en het taoisme. Hij is een Dōgen kenner bij uitstek en promoveerde op een vergelijkende studie van Dōgens werk.
| De cursus | Online ma. van 20.00 tot 21.30 uur |
| Voorkennis | Niet vereist, wel aanbevolen: De essentie van Dōgen |
| Data | ma. 20 en 27 mei en ma 3, 10, 17 en 24 juni 2024 |
| Inhoud | deels interactief met voldoende gelegenheid voor vragen |
| Deelname | €125,- en voor fulltime-studenten en cursisten van Zen.nl €99,- |
| Terugkijken | de colleges zijn exclusief voor deelnemers online terug te zien |