Zes lessen voor de multitasker van nu die het anders wil doen
Redactie ZenActueel. In een artikel in het Volkskrant Magazine van zaterdag 23 januari zes lessen uit het boeddhisme voor de drukke mens van nu. Hierbij een samenvatting:
1. Mediteren, juist nu
Meditatie is flink in opmars onder niet-boeddhisten - misschien hebben we het hard nodig met onze stressvolle multitasklevens, waarin sociale media dag en nacht onze aandacht gijzelen, in een wereld waarin een angstig levensgevoel overheerst. Mediteren kan op verschillende manieren maar het principe is dat je op een rustige plek stil gaat zitten, smartphone buiten handbereik, en de aandacht naar binnen richt, door bijvoorbeeld te focussen op je ademhaling. Dat is verbazingwekend moeilijk omdat om de haverklap een gedachte langs komt vliegen. Hebben we wel genoeg seks? Hoe lang kan mam nog alleen blijven wonen? Wat een nare opmerking van Emma. Ik moet nog…
Laat zo’n gedachte vriendelijk voorbijwaaien en richt je dan weer op je ademhaling. Dick Bruna heeft eens verteld dat hij, voor hij aan een nieuwe
Nijntje Pluis begon, een paar minuten roerloos met de ogen dicht achter zijn bureau ging zitten en zijn ademhaling telde. Ook meditatie.
De effecten ervan, inmiddels uitgebreid wetenschappelijk onderzocht, zijn groot. Mediteren zorgt voor radicale veranderingen in de hersenen. Al van een paar weken mediteren wordt een mens rustiger, helderder, minder angstig, creatiever, blijer, met minder stress en meer focus.
2. Pijn mag er zijn
Op de bank bij de psychotherapeut doe je er misschien van alles aan om zorgen en problemen te negeren, te neutraliseren, ‘om te denken’ of te vervangen door positieve gedachten. Zo doen boeddhisten dat niet. In het boeddhisme geldt: pijn mag er zijn. Het leven is geen lijden, maar lijden bestaat en zal altijd bestaan. Hoe je ermee omgaat, dát maakt het verschil.
Op het meditatiekussen komt weggestopt oud zeer onvermijdelijk naar boven. En dat kun je beter toelaten dan als een bal onder water te duwen. Dat toelaten alleen al, de heftigheid ervan voelen en dan gewoon blijven zitten op dat kussen, kan bevrijdend werken. En dat maakt je uiteindelijk gelukkiger. Niet meteen, het is geen fastfood, maar wel na een tijdje.
3. Drink je thee langzaam
Meditatie heeft als belangrijk effect dat het helpt je activiteiten in het hier en nu met meer aandacht te verrichten. Meer aandacht voor de roze avondlucht, meer aandacht voor de geur van gefruite uien in de pan, meer aandacht voor het poetsen van de melktandjes van je jongste dochter. De Vietnamese zenmeester Thich Nhat Hanh zegt het zo tegen zijn miljoen Facebookvolgers: ‘Drink je thee langzaam en eerbiedig. Alsof de aarde draait om dat theedrinken. Langzaam, gelijkmatig, zonder haast naar de toekomst.’
4. Geluk voor mezelf en voor iedereen op de wereld
Het opmerkelijkste aan meditatie is misschien wel dat het compassie voor jezelf en voor anderen aanwakkert. Een boeddhistisch psycholoog legt uit dat dat komt doordat meditatie je gevoel over wat ‘ik’ betekent veranderd, verruimt. Iemand die mediteert, voelt zich vaker niet alleen verantwoordelijk voor zichzelf, maar ook voor anderen en voor de wereld om hem heen.
Een voorbeeld is het kleuterexperiment van hoogleraar psychologie en psychiatrie Richard Davidson. Acht weken lang kregen de kinderen drie keer per week een meditatieles van 20 minuten. Ze kregen stickers die ze bij foto’s van hun beste vriendje in de klas, het minst favoriete klasgenootje, een ziek kind en een onbekend kind moesten plakken. Vóór het experiment kwamen alle stickers bij het beste vriendje terecht. Na twee maanden mediteren plakten de kinderen evenredig veel stickers bij alle foto’s.
Matthieu Ricard over het experiment: ‘Van het wij- en zij-denken was niets meer over. Er was alleen nog ‘wij’. Overal in de wereld zijn wij- en zij-conflicten, over religie, ras, discriminatie. Wat zou het voor de wereld betekenen als iedereen van jongs af aan zou mediteren?’
5. Doe iets goeds voor een ander, dat maakt pas gelukkig
Ricard schrijft in zijn boek
Altruïsme dat niets een mens gelukkiger maakt dan altruïsme; iets voor een ander betekenen. Egoïsme, je eigen geluk nastreven, is volgens hem de belangrijkste oorzaak van ongeluk. ‘Altruïsme gaat van nature samen met diepe persoonlijke voldoening. Wanneer we spontaan iets goeds doen, hebben we dan niet het gevoel dat we afgestemd zijn op ons diepste zelf?’
6. Alles gaat voorbij en dat maakt vrij
Een ongemakkelijke wijsheid ten slotte. Dood gaan we toch en alles gaat voorbij. In het boeddhisme wordt deze waarheid ruimhartig toegelaten, ogenschijnlijk zonder daar triest van te worden. Het is de basis van het boeddhisme: alles gaat voorbij, we leven in een wereld van vergankelijkheid. Als je dat onder ogen durft te zien, als je ophoudt je vast te klampen aan wat dan ook, ben je vrij.
Dit artikel is een samenvatting van
Dag druktemaker uit het Volkskrant Magazine van 23 januari 2016.
Lees in deze ZenActueel ook:
Like ons op facebook