Saskia Coolen: ‘Blokfluit spelen en Zenmeditatie zijn één’

Harry Mengers, Zen.nl Nijverdal. Saskia Coolen, de beroemde Nederlandse blokfluitiste, was te gast op zenleraren opleidingsdag. Saskia Coolen, doet al aan zen zo lang als zij blokfluit speelt: 21 jaar. ‘Voor mij zijn zen en blokfluist spelen één. Het helpt mij bij de beoefening van mijn adem, mijn buik, mijn aandacht en de tijd’. Iets ongrijpbaars als tijd heeft zij zo beter leren voelen. ‘Met een klank raak je de tijd, in een moment, en dan is het voorbij’, zo schetste zij wat met aandacht, concentratie en beoefening kan ontstaan.

De blokfluit is een beginnersinstrument waarna jonge musici overstappen om op een ‘echt’ instrument te leren spelen. ‘Bij mij is de blokfluit gebleven. Andere blaasinstrumenten spraken mij niet aan’. Later ontdekte zij wat het bijzondere aan de blokfluit is. ‘Bij de klankkleur is dit instrument arm aan boventonen. Het hout en de vorm van het instrument houden die boventonen achter. En dat geeft die warme en soms donkere klankkleur’.

‘Maar wat is de essentie van het blokfluit spelen?’, vroeg zij zichzelf af. Het bleek een zoektocht en het antwoord dat zij vond was: ‘Een klank is de tijd aanraken’. Dat wat zo vluchtig en ongrijpbaar lijkt, is met een klank in een enkel moment te bevriezen, zo lijkt het.

Muziek en stilte zijn met elkaar verstrengeld. Claude Debussy zei: ‘Muziek is de ruimte tussen de noten’. In die ruimte tussen de ene en andere noot ontstaat melodie, muziek. En stilte maakt daar een belangrijk deel van uit. ‘Zelfs zo’, voegde Saskia eraan toe, ‘dat de stilte niet alleen de ruimte tussen de noten inneemt maar zelfs de ruimte achter de noten’. Het leren luisteren is een belangrijke oefening, om te horen wat je anders niet hoort. En geoefend werd er ook tijdens de zenleraren opleidingsdag met eigen klanken en klankstaven die pulserend, zoekend en dolend door de ruimte gingen.

Claude Debussy zei: ‘Muziek is de ruimte tussen de noten’.

Tot slot kon iedereen genieten van haar muziek: oude muziek van Jacob van Eyck die in het park van het Janskerkhof in Utrecht heeft geklonken en muziek geschreven voor de shakuhachi, een Japanse fluit. ‘De muziek voor de shakuhachi is geschreven om de uitademing hoorbaar te maken’ zo lichtte Saskia toe, ‘en expressie te geven aan wat bij die uitademing tevoorschijn komt’. De klank en wat die wil uitdrukken is overheersend. ‘En dat heeft mij een groot inzicht gegeven: de communicatie tussen de componist en de uitvoerende musicus. Immers, voordat er geluidsopnames mogelijk waren, kon er geen muziek klinken zonder de aanwezige uitvoerende musici’. De verbondenheid tussen de componist en de musica was voelbaar bij de twee Japanse stukken die zij tot slot speelde: ‘Hon Shirabe’, een Improvisatie voor de shakuhachi. Hoor hieronder de laatste 2 minuten van het stuk van Jacob van Eyck dat Saskia voor de aanwezige zenleraren (-in opleiding) speelde.

ZenActueel home
ZenActueel archief

Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel

ZenActueel nieuwe artikelen

Podcasts Arthur Nieuwendijk

Projecties bij Pasen

Ontdek de kracht van acceptatie

Zen en de bubbelkamer

Door zen plan uitgevoerd

Vertrouwen ontwikkelen