Zen en schilderkunst

André Kok, Zen.nl Maastricht. Door veel te mediteren maak ik mijn geest leeg, waardoor ik een soort van 'super-focus' krijg als ik schilder. In het schilderij 'Reflections' is water te zien waarin bomen worden weerspiegeld. Als er veel wind staat is het water onrustig, net als de onrust in je hoofd wanneer je gedachten niet stil te krijgen zijn. Door te mediteren wordt het wateroppervlak stil, het water (lees: je geest) komt tot rust. Pas dan is er meer te zien en ontstaat de mogelijkheid tot reflectie. Ik geef zo de bubbels de ruimte om boven te komen drijven.

“In de meditatietraining leer ik om veel los te laten. Bij het schilderen merk ik dat doordat ik mij minder aan het beeld hecht."

Als ik schilder merk ik dat doordat ik me veel beter kan concentreren dan voor de tijd dat ik mediteerde. Voorheen moest ik mezelf vaker tot de orde roepen omdat ik aan van alles en nog wat zat te denken terwijl ik aan het schilderen was. Ik kan ook een grotere chaos aan dan vroeger. Als je kijkt naar het bovenste gedeelte van het schilderij dan gebeurd daar ontzettend veel, er zijn veel kleurlagen over elkaar heen. Er is veel beweging in de bladeren. Toch zie je dat ik heel gericht en aandachtig werk tijdens het schilderen van deze partijen. Ik ben ook minder bang dat dingen mislukken en heb er meer vertrouwen in dat het wel goed komt.

Tijdens het schilderen ervaar ik een soort van sturing die niet van mijzelf is. Tegelijkertijd voel ik dat mijn eigen ‘ik’ volstrekt onbelangrijk is en dat ik meer als een soort van doorgeefluik fungeer. In mijn tijd op de kunstacademie, alweer meer dan 30 jaar geleden, had ik deze ervaringen voor het eerst. Destijds had ik het idee dat ik alleen goed kon schilderen als ik dit gevoel had, ik maakte mij er afhankelijk van. Later kwam ik er achter dat ik niet noodzakelijkerwijs dit gevoel van ‘contact’ hoefde te hebben om een goed schilderij te kunnen maken.

Tegenwoordig ervaar ik dit direct als ik begin met werken. Doordat ik door veel te mediteren mezelf openstel voor een hoger bewustzijnsniveau stroomt energie makkelijker door. In de meditatietraining leer ik om veel los te laten. Bij het schilderen merk ik dat doordat ik mij minder aan het beeld hecht. Daardoor schilder ik makkelijker over partijen heen die nog niet helemaal goed zijn, maar waar ik voorheen niet aan durfde te komen omdat ze mooi waren. Ik heb meer oog voor het hele schilderij en zie dat de details daaraan ondergeschikt zijn.