Ondankbaarheid
Een tweegesprek tussen twee zenleraren, een zenleraar en een filosoof of tussen twee filosofen? In dit stuk filosofeert de zenleraar.
Dit is een voorpublicatie uit het nieuwe boek
Non-dualiteit in de praktijk van Rients Ritskes en Arthur Nieuwendijk dat op 18 november verschijnt. Bezoek het
symposium en de boekpresentatie op 18 november in LUX Nijmegen.
Dankbaarheid kan heel goed in verband worden gebracht met nu-causaliteit, want het is bewustzijn van je onverdiend gezien of gedragen voelen. Het is een actuele emotie, net zoals verwondering. Paul van Tongerens afscheidscollege ging over dankbaarheid. Hij kan prachtig college geven – virtuoos zelfs. Wat hij in zijn college suggereerde is dat we in onze tijd steeds minder dankbaar lijken te zijn en ik herken dat. Hij liet dat prachtig zien met het voorbeeld van drie geboortekaartjes. In zijn eigen geboortekaartje stond: ‘Met grote vreugde geven wij te kennen uit Gods handen Paul van Tongeren te hebben mogen ontvangen.’ Zelf schreef hij op het geboortekaartje van zijn eerste zoon: ‘Met verwondering’. En zijn kleinzoon werd aangekondigd met: ‘Geboren’. Eerst was er dankbaarheid, toen was er nog verwondering, en nu is er niets meer, alleen maar feiten: toen en toen geboren, 15 uur 32 en hij weegt 4 pond en 6 ons.
Mij verbaasde het dat in de index van
Op naar geluk van Ap Dijksterhuis de woorden dankbaarheid en dankbaar niet voorkomen, evenmin als boven zijn ‘dankwoord’. Terwijl dankbaarheidscursussen in Amerika populair zijn en wetenschappelijk is aangetoond dat ze een positief effect op geluksbeleving sorteren. Dat weet ik van een van de voordrachten van Ap Dijksterhuis zelf. Eerder had ik al geconstateerd dat in Frijda’s standaardboek over emoties het woord dankbaarheid ook helemaal ontbreekt. Paul van Tongeren koppelt de verminderde dankbaarheid aan de vraag: Wie moet je dankbaar zijn? Vroeger had je God, en daar geloven we niet meer in, en wie moet je dan nog dankbaar zijn. De groenteboer betaal je voor zijn groenten en de dokter betaal je – voor de reageerbuisbaby die je hebt gekregen. Dus in deze kapitalistische maatschappij hoeft je niemand meer dankbaar te zijn. Zelfs niet voor je gezondheid. Daar doe je immers alles voor! Je sport, je eet gezond, je drinkt niet te veel wijn. Waar zouden we nog dankbaar voor moeten zijn?
Dankbaarheid ervaar je op de grens van causaliteit en nu-causaliteit. Als je alleen op de causale verbanden let, zou je kunnen zeggen: er is helemaal geen reden om dankbaar te zijn. Waarom zou jij mij of ik jou dankbaar moeten zijn? Want dit is gewoon een uitwisseling van informatie. Ik vind het leuk iets te vertellen, jij vindt het leuk iets te horen, prima. Wie zou wie dankbaar moeten zijn? Ik pleit niet voor een moreel dankbaar zijn, ik ben er geen voorstander van verplicht ‘dankjewel’ te zeggen, het gaat erom je dankbaar te kunnen voelen. In het nu de verbondenheid van alles te kunnen ervaren. Elke intense ervaring van het nu geeft dat gevoel van verbondenheid en kan ons dankbaarheid doen ervaren. Is dat niet het antwoord op de vraag wie we dankbaar moeten zijn als er geen god meer is? Het NU?!
Dit is een voorpublicatie uit het nieuwe boek
Non-dualiteit in de praktijk, dat op 18 november verschijnt. Bezoek het
symposium en de boekpresentatie op 18 november in LUX Nijmegen.
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen
Bevrijd van hoop?