whatsapp
 

 

ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven




Zen.nl, Zen, meditatie, leren mediteren, koan, inzicht, doel, wijsheid, zinvol, loslaten, onmacht, wanhoop, haiku


Mijn koan en naderend inzicht



Judith Clement / Zen.nl Rotterdam

Een koan is een vraag waarop zenstudenten zich tijdens hun zenstudie en het mediteren focussen. Koans lijken vaak onlogisch en zijn bedoeld om ons denken te leren doorzien. Hieronder beschrijft Judith iets van haar ervaringen met koanstudie.

Mijn koanstudie leek een soort wedstrijd. Gedachtenexperiment, trainen van analytisch vermogen en mentale flexibiliteit. Opletten in het proces met mijn leraar. En ja, het werkte: veel koans bleken woordraadsels te zijn, een beeldkoan zelfs een soort rebus. Ik herinner me woorden van Rients in het boek over koans over het ‘lezen’ van je leraar waardoor je de gewenste richting aanvoelt: alert zijn op wat mijn leraar zegt en dan vind ik het ‘juiste’ antwoord. Tot ik me ging afvragen wat dan het doel was van het antwoord op een koan, als het alleen zou gaan over opletten en slimmigheid. Doe ik mijn leraar een plezier door een 10 te halen, of gaat het om iets anders. Begrijpen deed ik het wel: ontwikkeling van inzicht, leidend tot wijsheid. Volg het spoor en je vindt het antwoord dat de leraar zoekt. Maar bevredigend: nee.

Laten we opnieuw beginnen: al die zaken die als zinvol in het werken met koans worden beschreven laten voor wat ze zijn en de wedstrijd loslaten. Op zoek gaan naar eigen intenties en inzichten. De volgende koan kwam aan - ‘Wanneer je absoluut niets meer kunt doen, wat doe je dan’. Er waren tot dat moment weinig koans die me echt raakten, maar deze trof direct doel. Dit vraagstuk maakte me razend: geen enkel antwoord voldeed aan welke verwachting dan ook, en wat had ik nou aan een leraar die ik niet kon ‘lezen’. Teleurstelling in mezelf: waarom kon ik geen goede leerling zijn? Ook teleurstelling in mijn leraar: waarom hielp hij me niet op weg, hij zag toch mijn worsteling? Een zwart koan-gat dus. Onmachtig hieruit te komen gaf ik er de brui aan: het zou niks worden tussen mij en mijn koan. En toen gebeurde het – ik werd wakker met een antwoord dat me totaal blij maakte. Kon het dan zo eenvoudig zijn? Ja.

De rol van mijn leraar was op dat moment, vreemd genoeg, om zich niet te laten lezen. Juist om mij te steunen in het gaan voorbij de wanhoop en razernij. Niet om me een 10 en een plakplaatje te geven. Dat was een flinke schok, kon ik me dan zo vergist hebben? Alweer 'ja'. Vertrouwen, niet blijven hangen in denken. Zoals Paolo Coelho in zijn boek De vijfde berg schrijft "we zijn gestopt na te denken over het leven, we hebben besloten het te leven". 'Moedig voorwaarts' denk ik nu.

Begin januari werd ik wakker met een haiku in mijn hoofd. Verbazingwekkend, dit was een antwoord op de koan van het moment.

Sluit nu je ogen
Zie het licht aan de einder
Dit is mijn gezicht

Of deze haiku nu het ‘goede’ antwoord was of niet, als vergezicht zeer de moeite waard. En toen zei mijn leraar: “Een heel mooi antwoord, maar het is niet wat we zoeken – goed zo doorgaan …”. We lachten en ik bedankte hem voor het persoonlijk onderhoud. Me alweer verheugend op de inzichten die me wachten.