ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Keer in u
Bert van der Kruk / freelance journalist / 5 jan. 2023
“Mediteren is niet verwijlen in dromen, het is actief zoeken in je hart.” Bert van der Kruk voert gesprekken met mensen over hun lijfgedicht voor het maandblad
Volzin. Voor december jl. interviewde hij
Rients Ritskes, meditatieleraar en oprichter van Zen.nl, over zijn lijfgedicht ‘Keer in u’ van de negentiende-eeuwse predikant P.A. de Génestet. Het onderstaande artikel werd op 22 dec. jl. gepubliceerd in Volzin.
Wees u-zelf
“De Génestet kwam in mijn leven – ja, zo voelt dat echt – op de middelbare school in Groningen, op een maandagochtend in december begin jaren zeventig. Ik had van mijn vader een Succes-agenda gekregen met spreuken erin en las die ochtend dit puntdicht:
Wees u-zelf! sprak ik tot iemand; maar hij kon niet, hij was niemand. Dat blies me van m’n sokken. Was dit nou positief of negatief bedoeld? Ik weet het antwoord nog steeds niet. Het puntdicht heeft mijn spirituele ontwaken bewerkstelligd. Daarna ging ik op zoek naar ander werk van De Génestet en stuitte ik op dit gedicht met de oproep neer te dalen in je eigen hart. Ik heb dat heel letterlijk genomen, want mediteren is mijn ding geworden. Daar droeg ook meneer Veen aan bij, de leraar Nederlands, die geweldig mooi kon vertellen. Toen ik hem vroeg hoe hij dat geleerd had, zei hij: ‘Ik mediteer, maar dat is niks voor jou.’ Dat was voor mij de juiste trigger.
Concentreren en mediteren
Ik zat toen nog behoorlijk in de gereformeerde traditie, ging elke zondag naar de kerk, maar was ook zoekende. Ik had een fascinatie voor het woord, in de dubbele betekenis, en vond dat onze dominee prachtig kon preken. Ik vond het christendom een goed verhaal, zeker op zondag, maar zag ook dat het doordeweeks werd vergeten. Het was me in de kerk niet serieus genoeg. Ik vond de woorden te mooi en de daden niet mooi genoeg. Om me beter te concentreren voor mijn tentamens ging ik rond mijn zeventiende in de bibliotheek op zoek naar informatie over concentratie. Ik vond het boek
Meditatie, concentratie en gebed, nog behoorlijk christelijk, en ben begonnen met mediteren, met een kaars en een kruis erbij. Ik herinner mij uit dat boek het inzicht dat concentratie en meditatie eigenlijk synoniemen zijn. Het gaat om zuivere aandacht. Dat lukte mij aanvankelijk slecht. De onrust in mijn lijf en geest was te groot, ik denk dat we het nu adhd zouden noemen. Om beter te leren mediteren, kwam ik uiteindelijk bij oosterse tradities uit. Sindsdien mediteer ik dagelijks, twintig tot zestig minuten.
Niet dromen maar zingeven
Dit gedicht bevat voor mij de kern van mediteren: keer tot jezelf in. Er zijn natuurlijk veel methoden om dat te doen – sommige mensen zijn meditatief bezig door te lezen of te schrijven – maar voor mij is mediteren de zuiverste vorm. Het echte gesprek met je hart of met God, wat je als synoniemen kunt zien, ervaar ik in stiltemeditatie. Maar je moet er wel wat uithalen, zoals het gedicht zegt. Het is niet verwijlen in dromen, het is actief zoeken in je hart; daar kun je de zin van het leven vinden. Wat mij betreft is die universele zin: dat wat je doet, zo goed mogelijk doen. Voor mij is het gesprek dat wij nu hebben, Bert, de zin van het leven. Als je naar zin zoekt, blijkt die voor je neus te liggen, namelijk nu wij praten. Wat je doet, moet je met volle aandacht doen, met hart en ziel – dat is zen in optima forma. Ik denk dat je daar gelukkig van wordt. Het vinden van je eigen geluk heeft alles te maken met het geluk van anderen. In mijn poging nu met jou een goed gesprek te hebben, hoop ik bij te dragen aan jouw geluk. Daar word ik dan weer gelukkig van. Daarom is mijn missie zoveel mogelijk mensen te faciliteren in duurzaam geluk. Die drive zit achter alles wat ik doe en daarom zet ik me in om mensen te leren mediteren en om zenbossen te planten. Daar blaast dus ook de geest van De Génestet doorheen. Zijn woorden schieten geregeld in mijn gedachten – als een mantra.”
Rients Ritskes (Haulerwijk, 1957) is zenmeditatieleraar en oprichter van samenwerkingsverband en opleidingsinstituut Zen.nl (met 42 locaties). Ook richtte hij
Meerbomenplanten.nl en
Dialoogcentrum.nl op. Ritskes schreef vele praktische boeken over zenmeditatie.
Keer in u
‘O mensch, keer tot u-zelven in!’
Hoor, droomer, dat beduidt:
Daal in uw hart en zoek en zin,
Maar – maar haal er ook wat uit!
P.A. de Génestet (1829-1861) uit: Dichtwerken, 1869 (www.dbnl.org).
Podcasts Arthur Nieuwendijk
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen