ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven

De vijf boeddha-families en zen

45

Door Rients Ranzen / Zen.nl Nederland / 21 oktober 2025

In het Tibetaans boeddhisme spreekt men vaak over de vijf boeddha-families. Het is een eeuwenoud model dat ons laat zien hoe emoties en denkpatronen niet onderdrukt hoeven te worden, maar juist getransformeerd kunnen worden tot wijsheid. Het idee komt uit de Vajrayana-traditie (8e eeuw, vooral via de Indiase en Tibetaanse tantra’s) en is doorgegeven in meditaties, rituelen en mandala’s waarin de vijf families symbolisch een plaats krijgen.

Vijf energieën in ieder van ons

De kern van dit model is dat ieder mens vijf fundamentele energieën in zich draagt. Die energieën kunnen zich vervormen tot schadelijke ego-patronen en emoties, of ze kunnen wegen vormen tot wijsheid en vrijheid.

1. Vajra-familie – helderheid
o Verdraaiing: woede, agressie, irritatie.
o Wijsheid: spiegelend bewustzijn, dingen zien zoals ze zijn.

2. Ratna-familie – overvloed
o Verdraaiing: trots, hebzucht, vasthouden.
o Wijsheid: gelijkmoedigheid, innerlijke rijkdom, tevredenheid.

3. Padma-familie – verbondenheid
o Verdraaiing: verlangen, gehechtheid, verstrikking.
o Wijsheid: onderscheidend bewustzijn, compassievolle liefde.

4. Karma-familie – handelen
o Verdraaiing: jaloezie, onrust, machtsdrang.
o Wijsheid: vaardig handelen, doelgericht en harmonieus in actie zijn.

5. Buddha-familie – ruimte
o Verdraaiing: onwetendheid, apathie, verstarring.
o Wijsheid: openheid, allesomvattende ruimte, diepe gelijkmoedigheid.

Wat betekent dit voor ons?

Het mooie van de vijf boeddha-families is dat ze ons leren dat boosheid helderheid kan worden, gehechtheid liefde, en jaloezie kan leiden tot doelgericht handelen. Alles wat ons gevangen houdt, kan ook een poort zijn naar inzicht.

In zen spreken we minder vaak in deze symbolische taal, maar de kern is dezelfde: het doorzien van je ego. Je ego kun je zien als een beeld, een bubbel, een bril. Door die bril kleuren emoties onze werkelijkheid. Als we die bril echter leren doorzien, kan de energie die ons zo vaak in de war brengt, helpen wijsheid te ontwikkelen.

Van bubbelig naar wijsheid

De vijf boeddha-families zijn dus geen vreemde mythologieën, maar ze vormen een spiegel die ons helpt onszelf te begrijpen. Het gaat er niet om ons ego te doden of emoties weg te drukken. Het gaat erom de bubbels te doorzien: de woede zien voor wat het is, de gehechtheid herkennen als gehechtheid, en zo ruimte maken voor de wijsheid die eronder verborgen ligt.

ZenActueel Blog

Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel

ZenActueel nieuwe artikelen

Verslag boomplantdag Woerden

Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten

Wat nam ik mee uit Taiwan?

De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt

Verslag themadag over: toeval

Over inzicht, aandacht en vreugde