whatsapp
 

 

ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven




Zen.nl, Zen, meditatie, leren mediteren, emoties, Rients Ritskes, zenmeester, opleiding, zelfreflectie, bubbels, onverwerkte ervaringen, identificeren, niet delen, frustratie, verdriet, boosheid, sesshin, discussie, retraite, spiegel


Emoties niet delen?



Door Natascha Kist-Gruel / Zen.nl Enschede / 23 oktober 2025

Tijdens de themadag voor zenleraren en zencoaches in opleiding zei Rients Ritskes: “Gedeelde emoties zijn een gemiste kans op zelfreflectie.” Deze woorden raakten me.

Tijdens die dag ging het over hoe emoties vaak verbonden zijn met ervaringen die we nog niet helemaal hebben verwerkt. Zulke ervaringen noemen we bubbels: ze liggen onder de oppervlakte en kunnen spanning blijven geven. Emoties houden die spanning in stand, maar zijn tegelijk vergankelijk. Ze komen en gaan, en verliezen hun grip zodra we ons er niet langer mee identificeren. We spraken ook over hoe onze omgang met emoties is veranderd. Vroeger waren emoties vooral oefenmateriaal: je gebruikte ze om af te stemmen en te vormen. Tegenwoordig willen we ze vooral reguleren, uiten en managen, alsof emoties een uitdrukking zijn van wie je bént. In de boeddhistische zienswijze worden emoties echter gezien als processen: veranderlijk en beïnvloedbaar. Door niet meteen te reageren, ontstaat ruimte om met aandacht te kijken naar wat er werkelijk speelt. Zo kunnen emoties verzachten en ruimte scheppen.

De waarde van niet-delen

Tijdens een sesshin eerder dit jaar merkte ik dat zelf. Halverwege de week voelde ik me niet goed. Mijn emoties - frustratie, verdriet en boosheid - zaten hoog. Ik verlangde naar erkenning en medeleven. In plaats daarvan kreeg ik op zakelijke toon te horen dat ik beter niet kon meedoen met het volgende programma-onderdeel als ik me niet goed voelde. Die opmerking kwam hard binnen. Ik voelde me klein en alleen. Omdat ik mijn emoties niet kon delen, werd ik er des te sterker mee geconfronteerd. Dat gaf me de kans om werkelijk stil te staan bij wat er in mij gebeurde. Langzaam ontdekte ik waar de gevoelens vandaan kwamen en welke bubbel eronder lag. Pas later begreep ik de waarde van die 'terechtwijzing': ze gaf me het laatste duwtje om een oud patroon te doorzien en verder te verwerken.

Emoties als oefenmateriaal

Toen ik de zin “gedeelde emoties zijn een gemiste kans op zelfreflectie” zelf in de zenles die ik gaf gebruikte, leidde dat tot veel discussie. Hoezo emoties niet delen of uiten? Wat volgde was een levendige uitwisseling met grote betrokkenheid. Samen onderzochten we waarom en wanneer je emoties wel of niet zou delen. De intensiteit van die les hield me nog dagen bezig en hielp me om mijn eigen bubbel nog weer verder te doorzien.

Van dochter naar inzicht

Diezelfde week had mijn 17-jarige dochter een heftig meningsverschil met mijn man. Ik hoorde het in de aangrenzende kamer, maar besloot me er niet mee te bemoeien. De volgende ochtend stormde mijn dochter boos langs me, om even later terug te komen en te zeggen: “Bedankt voor je hulp gisteren!” op scherpe toon, gevolgd door een dichtslaande deur. Haar woorden raakten me diep. Schuld, boosheid en onmacht streden om voorrang. Ik merkte dat ik boos werd op mijn man; ik vond dat hij haar onrecht had aangedaan. Toen herinnerde ik me de studiedag: emoties niet altijd meteen delen, maar waarnemen en voelen. Dus niet mijn boosheid uiten, maar de emotie voelen.

Ik voelde letterlijk een steen in mijn maag. Rustig zitten lukte niet, dus ging ik eerst sporten om spanning kwijt te raken. Daarna mediteerde ik, en toen kwam het verdriet. Ik voelde de pijn van mijn dochter, maar besefte dat ik in feite mijn eigen pijn voelde. Ik was dat kind dat zich in de steek gelaten voelde, dat zo graag gezien wilde worden. De ruzie tussen mijn man en dochter had mijn oude bubbel geraakt. Door de emoties toe te laten, kon ik die bubbel opnieuw voelen en waarnemen. Ik zag dat meisje van toen, kon haar in gedachten omarmen en geruststellen. De bubbel werd weer een stukje lichter.

Ruimte

‘s Middags kwam mijn dochter thuis en begon meteen te vertellen over haar dag. Haar boosheid jegens mij was allang vervlogen. En ik? Ik was haar dankbaar dat zíj haar emoties wél had geuit. Haar uitbarsting werd voor mij een oefenkans om mijn eigen emoties niet te delen, maar te doorzien. Zo werd haar boosheid, net als eerder die ‘terechtwijzing’ tijdens de retraite, een onverwachte opening, een kans om mezelf beter te leren kennen. Waar we emoties niet meteen delen, maar onderzoeken, openen ze zich als een spiegel. En in die spiegel wordt zelfreflectie mogelijk.