ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Film Springsteen: Deliver Me from Nowhere
Door Rients Ranzen Ritskes /
Zen.nl Nederland / 4 november 2025
Deliver Me from Nowhere, een prachtige film over je terugtrekken in stilte, problemen met ouders en creativiteit. Hoe grote sterren als Bruce Springsteen en Leonard Cohen, door de stilte tot hun diepste inzichten en mooiste teksten kwamen.
De film
Deliver Me from Nowhere toont niet de rockicoon, maar de Springsteen die zich na zijn eerste grote doorbraak en successen, terugtrekt in de schaduw van zijn eigen verleden. Begin jaren tachtig, op het hoogtepunt van zijn roem, wil hij weten wie hij is en huurt hij een huis in de bossen van New Jersey. Alleen met zijn gitaar, een eenvoudige viersporenrecorder en zijn bubbels. Daar ontstaat
Nebraska: een rauw, intiem album zonder opsmuk, eerlijk en ontluisterend. In zij autobiografie schrijft hij (eigen vertaling): “Ik leefde toen alleen, in een klein huurhuis aan de rand van Colts Neck. Ik had een viersporenrecorder, een akoestische gitaar en veel stilte". Het was een soort zelfonderzoek, een meditatie over alleen zijn en verantwoordelijkheid.
De film, sober en poëtisch, toont een kunstenaar die zich maandenlang afwendt van het applaus en de camera’s om te luisteren naar iets in hem. Het album Nebraska ontstaat hier als vrucht van een pijnlijk innerlijk gevecht, zijn oedipuscomplex. De zoon die zijn vader wil vermoorden of hem - op zijn minst - wil overtreffen. Springsteen herbeleeft de strijd met zijn vader in stilte. De vader die hij zelf ook vreest te worden. Hij probeert het kind in hem te redden.
Deze oedipale spanning, tussen het verzet tegen zijn vader en de grote liefde voor zijn moeder, vormt de basis van zijn sobere maar intense album. De film legt vast hoe hij niet wegloopt van zijn schaduw, maar die aandachtig bekijkt, totdat er iets zachts in doorklinkt. De crises die hij hier in de stilte van zijn huurhuis doormaakt, doet me denken aan de crises tijdens sesshin. De confrontatie met onszelf doet pijn, weglopen en ontwijken is gemakkelijk, maar dat niet doen is de kunst. Onze bubbels hebben ons iets te vertellen,
Nebraska staat vol met Springsteeens bubbelverhalen. Hiervan een voorbeeld:
Het huis van mijn vader (1982)
(Eigen samenvattende vertaling)
Ik droomde dat ik rende
naar het huis van mijn vader.
Langs donkere bomen,
tot ik klopte op de deur.
Ik hoorde zijn stem,
zag zijn gezicht achter glas,
maar nog voor ik iets kon zeggen
was ik weer buiten, alleen.
De volgende dag reed ik erheen.
Het huis stond er nog,
maar een vreemde vrouw stond in de tuin.
Ik bleef in de auto zitten.
Er was niets meer te zeggen.
We moeten allemaal verder leven.
Toch bleef in mij
het verlangen naar thuiskomen.
Het lied beschrijft het proces dat ook in zenbeoefening zo wezenlijk is: het niet-ontwijken van wat pijn doet, maar erbij blijven tot de bubbel barst en het inzicht dat erin verscholen ligt zich prijsgeeft. Dit is wat mij raakt in deze film, hoe Springsteen juist door zijn terugtrekken in de stilte, tot de essentie komt. De film laat zien wat een creatieve strijd er in stilte te vinden is en wat een moeite het vaak kost om bij de bron te komen.
Er is nog een parallel met sesshin, namelijk de steun van anderen in dit proces. In dit gevecht met zijn verleden is het de steun van zijn producer en muzikale metgezel
Jon Landau, die hem, door dik en dun blijft steunen. Landau speelt de rol van spiritueel vriend. Hij gelooft in hem en luistert naar Springsteen als deze overhoop ligt met zijn verleden en zijn succes. Deze vriendschap kenmerkt zich niet door het ophemelen van succes, maar in het vasthouden van zijn hand in het diepst van de crises. Hoewel je de weg naar binnen alleen zelf kunt afleggen, heb je de ander daar ook bij nodig. Op de top van een berg kom je niet zonder hulp van anderen en ook een
sesshin kun je niet in je eentje.
In het zelfgekozen isolement van zijn huurhuis komen de muren op hem af, maar tussendoor spreekt de stilte en borrelen de woorden op. En dan klinkt zacht en stroef de onvergetelijke muziek van
Nebraska. Niet het applaus, maar de stilte en het luisteren naar de bubbels inspireren en redden hem.
Veel in de film deed me denken aan een parallel met Leonard Cohen die net als Springsteen, zijn carrière onderbreekt en kiest voor de stilte. Cohen gaat naar een zenklooster, geen zes maanden zoals Springsteen, maar vijf jaar. Cohen zegt later daar in het klooster verlost te zijn van zijn demonen. Ook zijn carrière bloeit - na deze stilte – verder, door de inzichten daar opgedaan. Het beroemdste citaat uit zijn songs die rechtstreeks doen denken aan de tempelbellen van het zenklooster is:
Ring the bells that still can ring
Forget your perfect offering
There is a crack in everything
That’s how the light gets in
Sla op de bel nu het nog kan
Vergeet je perfecte oefening
In alles zit een barst
Daar komt het licht erin
Filmgegevens
Titel: Springsteen: Deliver Me from Nowhere
Regie: Scott Cooper
Gebaseerd op: het boek van Warren Zanes (2023)
Hoofdrol: Jeremy Allen White als Bruce Springsteen
Distributie: 20th Century Studios / Disney
Trailer: Bekijk hier de beelden
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde