ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
 - Jokko - 174.jpeg)
foto credits:
Jokko
Hoe is het om een mens te zijn? - 2
Door Remko de Beer /
Zen.nl Tilburg /
Zen.nl Breda / 21 november 2025
Ik zag mijn 14-jarige zoon afgelopen zomer voor het eerst crowdsurfen op festival Best Kept Secret in Hilvarenbeek. Herhaaldelijk zag ik hem, eerst in een tent en later op het grote veld voor het grootste podium, over het publiek glijden. Hij straalde en voelde zich niet alleen gedragen en gezien, maar ook onderdeel van een groter geheel. En dat voelde goed, zowel voor hem als mij. Als vader en zoon, toeschouwer en crowdsurfer waren we zowel volledig onszelf als onlosmakelijk deel van een groter geheel.
Ter voorbereiding op het thema van de Wintersesshin, ‘Hoe is het om een mens te zijn? (over relaties en bewustzijn)’ dacht ik gisteren terug aan dit moment. Het raakt voor mij aan de kern van zowel zen als de moderne bewustzijnsfilosofie, namelijk dat bewustzijn niet een geïsoleerde, innerlijke toestand is, maar een relationeel veld. In de ontmoeting tussen subject en wereld, tussen jij en ik, tussen waarnemer en dat wat wordt waargenomen, ontvouwt zich wat we “bewustzijn” noemen. In zen bestaat niets op zichzelf. Alles ontstaat in afhankelijkheid (pratītyasamutpāda). Dit geldt niet alleen voor fysieke verschijnselen, maar ook voor de ervaring van het zelf. Het zelf is niet een vaste entiteit die relaties aangaat, maar een netwerk van relaties dat we tijdelijk ‘ik’ noemen.
Ik las het boek ‘Denken in systemen’ van Donella Meadows. Daarin schrijft ze dat een systeem wordt gedefinieerd door haar relaties, niet door haar onderdelen. Het is niet de individuele vis, maar het netwerk van stromen, voedselketens en wederzijdse afhankelijkheden dat de rivier tot een levend geheel maakt. In die zin is bewustzijn geen eigenschap van een brein op zich, maar een dynamische wisselwerking tussen organisme en omgeving — een systeem dat alleen als geheel betekenis heeft.
Zen benadrukt precies dit punt in de praktijk van het zitten: meditatie is geen vlucht uit de wereld, maar de verbinding gewaarworden, jezelf onderdompelen in en bewust worden van het netwerk van relaties. Wanneer je stilzit in zazen, verdwijnt langzaam de illusie van een afgescheiden zelf. Je begint te zien dat gedachten, geluiden, adem en omgeving niet gescheiden stromen zijn, maar één voortdurend veranderend geheel. Je buren en je kussen voelen soms als integraal onderdeel van jouw zittend lichaam.
De subjectieve karakter van ervaring kan vanuit zen gezien worden als de individuele golf binnen de oceaan van bewustzijn. Elke golf heeft haar unieke vorm en perspectief, maar geen van de golven is gescheiden van het water waaruit deze oprijst. Anders gezegd: de grenzen zijn functioneel, niet absoluut.
Dus of je nou crowdsurft, meedoet aan een wave in een stadion of tijdens de theeceremonie of opgaat in de kadans van de kinhin (lees
dit artikel van Patrick Ryoma Sebel over zijn ervaringen tijdens afgelopen zomersesshin): je bewustzijn maakt ruimte voor de ander en die relatie voelt goed.
Tijdens de wintersesshin (24 t/m 30 januari a.s. o.l.v. Remko de Beer) onderzoeken we hoe het is om mens te zijn vanuit het perspectief van relaties en bewustzijn.
Er zijn nog enkele plekken beschikbaar.
Komende weeksesshins zijn:
Van 24 t/m 30 januari 2026 door Remko de Beer
Van 19 t/m 25 april 2026 door Yvonne Visser (wachtlijst)
Van 25 april t/m 1 mei 2026 door Floor Rikken
Van 28 juni t/m 4 juli 2026 door Rients Ritskes
Van 11 t/m 17 oktober 2026 door Arthur Nieuwendijk
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde