ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
.png)
In memoriam Prof. Dr. Andrea Evers (1967–2025)
Meditatie en placebo-effect
Veel onderzoek toont aan dat mediteren een positieve invloed heeft op onze gezondheid. Hoe kan dat? En in hoeverre speelt het placebo-effect een rol? Onderzoek toont aan dat er tijdens het mediteren van alles in ons lichaam verandert. Zo zijn er tientallen fysiologische effecten van meditatie aangetoond. Die effecten variëren van het rustiger worden van de ademhaling tot en met een significante toename van grijze hersencellen. Toch voelt niet iedereen meteen positieve effecten van meditatie en daarin speelt het placebo-effect mogelijk een belangrijke rol. De toename van grijze hersencellen bijvoorbeeld zul je niet na een week mediteren al merken, maar als je door het placebo-effect je meteen wel al beter voelt, blijf je mediteren en zul je op de iets langere termijn kunnen profiteren van de effecten. Dit geldt overigens niet alleen voor meditatie maar ook voor medicatie. Grofweg de helft van het effect van medicijnen is placebo, zo hield Andrea Evers de zenleraren en zencoaches in opleiding tijdens haar lezing voor.Over Andrea Evers
Andrea Evers krijgt in 2019 een hoge wetenschappelijke onderscheiding, de Stevinpremie, voor haar baanbrekend onderzoek naar het placebo-effect. Evers toont aan dat bewuste en onbewuste verwachtingen de werking van medicijnen en behandelingen, zowel positief als negatief, kunnen beïnvloeden. Daarom kunnen de uitkomsten van medicijnonderzoek zo van elkaar verschillen. De communicatie met de patiënt over zijn ziekte speelt, volgens haar, ook een belangrijke rol in het genezingsproces.Biografie
De in Duitsland geboren Evers genoot haar opleiding aan de Universiteit Bielefeld en de Universiteit van Amsterdam waar ze in 1994 afstudeerde in de klinische psychologie en methoden voor gedragsverandering. Hierna volgde ze een opleiding als therapeut aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. In 2003 promoveerde Evers cum laude op een studie naar psychologische determinanten en de behandeling bij reumatoïde artritis. In haar onderzoek richtte ze zich op de invloed van psychologische factoren op lichamelijke klachten en aandoeningen, en dan specifiek de placebo- en nocebo-effecten bij chronische klachten. Hieruit ontwikkelde ze internetthearapieën (E-health, E-coaching) en zelfhulptools voor patiënten. Het nocebo-effect is het verschijnsel dat negatieve verwachtingen of overtuigingen over een behandeling of medicijn juist leiden tot méér klachten of bijwerkingen, ook al is er geen werkzame stof of oorzaak aanwezig. In 2011 werd Evers benoemd tot hoogleraar psychologie van somatische aandoeningen aan de Radboud Universiteit. Twee jaar later werd ze hoogleraar gezondheidspsychologie in Leiden. In 2019 werd Evers gekozen tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, nadat ze vanaf 2013 lid was geworden van de De Jonge Akademie.Wetenschappelijk werk
Tijdens haar gehele wetenschappelijke loopbaan richtte Evers zich op het placebo-effect. Placebo is de verwachting die een patiënt heeft van een medicijn. Het effect van medicatie op het lichaam is niet alleen toe te schrijven aan de werkzame stof. Uit onderzoek van Evers blijkt namelijk dat in het lichaam bepaalde stoffen worden aangemaakt wanneer daarvoor in het brein een (geconditioneerde) prikkel is afgegeven. Zo is bekend dat bij psoriasis patiënten die eerst een bepaalde periode ontstekingsremmers krijgen, op den duur het lichaam zelf deze stoffen gaat aanmaken. Daardoor zijn op termijn kleinere hoeveelheden medicijnen nodig.Wat je doet en denkt, beïnvloedt je gezondheid
Om je minder ziek te voelen, pleit Evers ervoor om je gedrag in te zetten. Daarbij moet de behandelaar rekening houden met psychologische factoren, zoals stress, die lichamelijke reacties (kunnen) veroorzaken. Door in te spelen op de verwachting die een patiënt heeft van een specifieke behandeling, kan dit in positieve zin doorwerken op het resultaat. Uit het onderzoek van Evers blijkt dat het gebruik van placebo kan leiden tot aantoonbare vermindering van klachten zoals pijn en vermoeidheid.Conditionering
Andrea Evers onderstreepte dat het placebo ten nauwste samenhangt met iemands conditionering. Vanaf het begin van hun leven leren mensen zich aan te passen aan hun omgeving. Bij conditionering wijzig je je gedrag nadat je bent blootgesteld aan een bepaalde (positieve of negatieve) prikkel. Op grond van je eerst opgedane indrukken in je jeugd liggen bepaalde zaken, als een reflex, vastgelegd in het brein.Pijn en bijwerkingen
Mensen reageren sterk op het woord pijn, zo zag Evers tijdens haar onderzoek. Wanneer bloed werd afgenomen zag ze een duidelijke toename van het stresshormoon cortisol en ook het immuunsysteem reageerde zwakker. Ook de informatie die je opzoekt op het internet over ziektes of op de bijsluiter bij medicijnen is medebepalend voor de hoeveelheid klachten die je ervaart. Bij een ander onderzoek zag Evers dat patiënten die een chemokuur moesten ondergaan en vooraf uitvoerig werden voorgelicht over mogelijke bijwerkingen later ook die bijwerkingen rapporteerden. Ze benadrukt daarom, dat het van belang is aan de patiënt vooraf te vragen, hoeveel informatie hij of zij wil hebben. Begin oktober 2019 ontving Andrea Evers de Stevinpremie, na de Spinozapremie de hoogste onderscheiding die de Nederlandse wetenschap kent. Ze ontving 2,5 miljoen euro om haar onderzoek voort te zetten. De jury zei te verwachten dat het werk van Evers op het gebied van het placebo-effect grote impact op de gezondheidszorg kan hebben. Helaas heeft ze haar werk niet kunnen voltooien, hoewel we dankzij haar onderzoek al veel te weten zijn gekomen over het placebo-effect.ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde