ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Kinderloos egoïstisch?
Bewuste keuze
Zelf hebben wij er samen heel bewust voor gekozen geen kinderen te willen. Niet uit gemakzucht of onverschilligheid, maar vanuit een gevoel dat het niet onze taak is. Het feit dat er al zoveel mensen op aarde zijn, heeft hier een rol gespeeld, maar er waren meer factoren. Tegen de tijd dat we deze beslissing namen, mediteerden we beiden al geruime tijd. Waarschijnlijk heeft dit ook invloed gehad op onze beslissing.Boeddhistisch ideaal
Mijn houding in deze keuzekwestie was en is dat de kinderwens voor mij persoonlijk in strijd lijkt met het boeddhistische ideaal. Als boeddhist reciteer ik regelmatig de Bodhisattva-geloften, waarmee ik de intentie uitspreek om ‘alle levende wezens te bevrijden van lijden’. Mij lijkt het hebben van eigen kinderen daarmee moeilijk te verenigen. Aan de andere kant had ik de deur niet helemaal dichtgedaan. Ik ben getrouwd en de wens van mijn echtgenote in deze keuzekwestie was voor mij van doorslaggevende betekenis. Zij heeft nooit sterke moedergevoelens gehad, en toen ze na het lezen van een paar boeken ontdekte dat mensen die bewust hadden gekozen geen kinderen te willen minstens even gelukkig oud werden als mensen met kinderen en kleinkinderen, was ook voor haar de keuze gemaakt; geen kinderen dus.Geen keuzes kunnen maken?
Het stellen van deze vraag voelt als het doorbreken van een taboe. Geen kinderwens hebben wordt nog steeds vaak en snel afgedaan als egoïstisch, maar is dat wel zo? Ik zie best veel stellen om mij heen die ondanks hun kinderen meer bezig lijken te zijn met zichzelf en hun eigen wensen en carrières dan met de behoeften van hun kinderen. Kinderen lijken vaak één van de vele wensen te zijn waaruit geen keus gemaakt kan worden. Willen we niet te vaak alles? Kinderen, een paar honden, een paard, twee glanscarrières, tenminste driemaal per jaar op vakantie, twee auto’s en een groot huis.Sutra’s en meditatie
In de sutra’s, de preken die aan de Boeddha worden toegeschreven, wordt over de kinderwens weinig of niets expliciet gezegd. En hoewel in de boeddhistische traditie, het krijgen van kinderen niet wordt aangemoedigd, wordt het dus evenmin duidelijk afgeraden. Dus, je zou kunnen zeggen dat het vanuit boeddhistisch perspectief goed is om over deze keuze na te denken. Met een meer bewuste keuze is veel leed te voorkomen. Thich Nhat Hanh adviseerde daarom mensen die nadachten over wel of geen kinderen willen, veel te mediteren alvorens een keuze te maken. Dat was dus ook wat wij persoonlijk deden voor we de keuze maakten, en ik denk dat dit denkproces zeker invloed heeft gehad. De redenen dat mediteren zou kunnen leiden tot een afnemende kinderwens, zijn dat meditatie: - leidt tot meer bewuste keuzes in het algemeen - maakt je bewust van wat je echte roeping is - maakt minder vatbaar voor wat anderen vinden - verhoogt impulscontrole - maakt je bewust van de gevolgen op lange termijn - helpt meer zelfkennis ontwikkelen - doet je beseffen dat een kind de leegte in je leven niet kan opvullen - maakt je meer bewust van wat je echt wilt nalaten in deze wereldWereldwijd
Wereldwijd zien we dat in de boeddhistische gemeenschappen het gemiddelde reproductiecijfer per gezin veel lager ligt dan in andere religieuze gemeenschappen. In overwegend boeddhistische gebieden ligt dit cijfer rond de twee. In christelijke contreien is dat 2,3 en in islamitische gebieden rond de 2,9. Dit verschil is op meerdere manieren te verklaren. Vaak wordt de oorzaak gezocht in sociaaleconomische omstandigheden, maar die verklaring schiet in veel opzichten te kort. De ideologie heeft hier waarschijnlijk meer invloed op. In de monotheïstische tradities, zoals Jodendom, Christendom en de Islam wordt vanuit de geloofsovertuiging het krijgen van (veel) kinderen veelal aangemoedigd. In het eerste Bijbelboek staat “wees vruchtbaar en word talrijk” en ook in de Thora wordt het hebben van kinderen verheerlijkt. In het boeddhisme daarentegen wordt de kinderwens aan de ene kant gezien als een heel natuurlijk, anderzijds als een van de vele verlangens die de oorzaken zijn van al ons lijden.Het kind als zenmeester
In boeddhistische kringen wordt dus vaak bewuster nagedacht over de vraag wel of geen kinderen te 'nemen'. In de gesprekken hierover wordt als argument voor het hebben van kinderen genoemd dat het opvoeden van kinderen de perfecte leerschool zou zijn; je kinderen als de beste zenmeesters. In dat beeld past ook dat het baren en opvoeden van een kind een daad van compassie en zelfopoffering is. Daarmee zou je het dus zenvol kunnen noemen en natuurlijk, zo kan het gezien worden. De zorgbehoefte is universeel en sterk, maar deze daden van compassie en zelfopoffering kunnen misschien toch nog groter zijn wanneer die zich niet vooral richten op je eigen kinderen maar op alle levende wezens.De toekomst
In een artikel in een recent nummer van Filosofie Magazine worden in de kinderkeuzekwestie ook denkers als Simone de Beauvoir en Hannah Arendt aangehaald. Zij noemen een leven dat enkel om sociale reproductie draait zinloos. Een leven moet volgens hen niet draaien om de voortplanting. Pas als je iets duurzaams voortbrengt voor de toekomst, als je door iets nieuws te scheppen uitdrukking geeft aan jezelf, is er - volgens deze vrouwen - sprake van betekenisgeving. Ouderschap is bepaald geen neutrale stap. Het vraagt alles: heel veel van je tijd, van je lichaam en je energie. Je geeft je vrijheid op voor jaren, zonder garantie dat het lijden erdoor vermindert, noch voor jezelf noch voor het kind dat je zou kunnen krijgen. In een overbevolkte wereld vol onzekerheden, klimaatstress en een afnemende biodiversiteit lijkt het goed om na te denken over het nog meer mensen op aarde zetten. Het boeddhisme legt geen nadruk op voortplanting. De Boeddha zelf verliet zijn gezin, niet uit onverschilligheid, maar om een weg te vinden die het lijden van álle wezens kon verlichten. Ook het afzien de wens van eigen kinderen kan gezien worden als een daad van diepe compassie.ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde