ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
.jpg)
MA / De mens en zijn omgeving (1)
Yvonne Visser /
Zen.nl Zen.nl Amersfoort /
Zen.nl Zen.nl Nederland / 18 september 2025
Het werk van de Japanse filosoof Watsuji Tetsurō (1889–1960) raakt aan iets wat in zen voortdurend terugkomt: de verhouding tussen individu en omgeving – of beter gezegd: de dynamiek tussen ik en MA de ‘tussenruimte’. Op donderdagavond 30 okt. start een serie van zes online colleges over MA ZEN. Klik hier voor meer informatie en aanmelding.
Watsuji’s kernbegrip is
aidagara (間柄), wat vrij vertaald kan worden als ‘tussenmenselijkheid’. Geen mens bestaat op zichzelf. We
zijn in relaties – met anderen, met de natuur, met de ruimte om ons heen. Daarmee keert hij zich tegen het westerse idee van de autonome, geïsoleerde mens. En dat doet hij niet uit sentiment, maar vanuit een doorleefde analyse van het Japanse denken, waarin leegte en verbondenheid fundamentele principes zijn.
In zijn meesterwerk "Fūdo" (Klimaat en Cultuur), onderzoekt hij hoe onze menselijke existentie gevormd wordt door klimaat, geografie en culturele leefwereld. Hij noemt dit onze "
fūdosei" – de ruimtelijke en tijdelijke bedding waarin wij mensen verschijnen. Het herinnert aan hoe in zen de zitplaats, de seizoenen en zelfs de windrichting invloed hebben op onze geest. Meditatie is nooit los van de ruimte waarin ze plaatsvindt. De stilte klinkt anders in een oude tempel dan in een stadsflat.
Wat me raakt, is hoe Watsuji de
mens definieert: niet als een statisch ik, maar als een
ritme tussen afzondering en verbinding. We trekken ons terug om onszelf te hervinden (
bijvoorbeeld in zazen), maar keren steeds terug in de wereld – in zorg, in werk, in dialoog. Net als in de ademhaling: in en uit, afzondering en terugkeer. En precies in dat ritme vinden we de zin van ons bestaan. Niet als vaste waarheid, maar als levende beweging.
Zenmeditatie helpt ons om die tussenruimte niet te vergeten. Om te voelen dat we niet ‘op de wereld’ zijn, maar er
middenin. Watsuji biedt daarvoor een filosofisch kader, waarin geen scherpe scheiding is tussen ik en jij, tussen subject en object. Wie zen beoefent, herkent dat: de grens tussen waarnemer en wereld vervaagt. Wat overblijft is een helder bewustzijn van verbondenheid – een warme leegte, een stille tussenruimte waarin alles samenkomt.
In een tijd van polarisatie, waarin mensen zich terugtrekken in bubbels, is Watsuji’s gedachte urgent. Hij herinnert ons eraan dat menselijkheid altijd
tussen mensen ontstaat. En dat de kunst van het leven niet zit in het bouwen van muren, maar in het oefenen van de ruimte ertussen.
Wie zen beoefent, weet: die ruimte vormt de weg.
Klik hier voor aanmelding of meer informatie over de op 30 oktober startende serie van zes online colleges over MA ZEN.
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde