ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Waarheidscrisis, Prange en zen
Sociale media en de maan
Prange beschrijft hoe post-truth populisme, algoritmes en sociale media het publieke debat vervuilen. Het streven naar het delen van de waarheid wordt meer en meer ingeruild voor het delen van emotie en uitoefenen van overtuigingskracht. Ze pleit voor de moed om in alle sociale domeinen zonder bijbedoelingen te spreken. Iets waarmee ik het natuurlijk helemaal eens ben, maar me ook afvraag hoe realistisch deze oproep - bijvoorbeeld aan politici - is. In De zeven waarheden leg ik de nadruk op een ander aspect van de huidige tijd, namelijk het te veel communiceren. We communiceren continu, maar met steeds minder contact met de werkelijkheid. Zen zou zeggen, we praten meer over de maan, dan dat we ernaar kijken. Door overdaad aan ‘praten over’ raken we los van de werkelijkheid. Dit idee, dat mensen door een overdaad aan media-gebruik, de werkelijkheid niet meer zien, begint volgens de Financial Times van 7 augustus jl. problematische vormen aan te nemen. De journalist Elaine Moore schrijft over een “romantische recessie”: jongeren mijden steeds meer fysieke intimiteit zoals dates, zoenen en seks en wenden zich meer en meer tot virtuele alternatieven. Zo vervangt de “zelf-voorzienende-intimiteit” steeds vaker echte fysieke relaties.Meningen en werkelijkheid
Ook Prange verdedigt, net als ik in mijn essay, het waarheidspluralisme. Het erkennen dat meerdere perspectieven waar kunnen zijn, een ook zij vervalt daarbij niet in “alles is maar een mening”, maar zoekt de oplossing dus in een hele andere hoek dan ik dat doe. In mijn essay beschrijf ik vijf klassieke waarheidsopvattingen en voeg er twee aan toe, de actuele waarheid (alleen dat wat zich hier en nu voordoet, is volledig waar) en de non-duale cumulatieve waarheid (NDCW), waarin juist alle perspectieven worden meegenomen en voortdurend bijgesteld in een open een eerlijke dialoog.Oplossingen
Waar Prange vooral de oplossing zoekt in externe structuren, media, politiek en machtsverhoudingen, benadruk ik de interne beoefening en mentale flexibiliteit. Zenmeditatie traint het loslaten van vaste waarheden, zonder in relativisme te vervallen. Zoals Heraclitus en de zenmeesters herhalen: je kunt nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen. Ik zou zeggen: je kunt nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen, maar je wordt wel altijd nat. Vanuit zenperspectief is de oproep om je geest open en soepel genoeg te houden, zodat je voortdurend kunt zien hoe de werkelijkheid continu verandert. Prange daarentegen roept op tot actief verzet, filosofen en burgers moeten opstaan voor de waarheid en de democratie. Ik roep op tot bezinning (bijvoorbeeld door zenmeditatie) en dialoog, zodat we met een open geest en in gesprek de veranderende werkelijkheid beter zien.Erosie van de waarheid
Beiden delen we de zorg over de erosie van waarheid. Prange ziet de weg vooruit in kritische moed en een nieuwe mediacultuur. Ik leg het accent op innerlijke beoefening en dialoog, waarbij je juist door elkaars verschillende standpunten te aanvaarden, de werkelijkheid beter ziet. Zoals de blinden die elkaar serieus nemen als ze elk een deel van de olifant betasten en elkaar vertellen wat ze voelen. Door naar elkaar te luisteren krijgen ze een beter beeld van wat een olifant echt is. Kortom, Pranges boek en mijn essay zijn twee verschillende visies op een zelfde maatschappelijk probleem, met twee elkaar aanvullende strategieën om de werkelijkheid niet uit het oog te verliezen, om zo te kunnen blijven genieten van de maan die schijnt en van het zwemmen in een steeds veranderende rivier.
ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde