ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Wat is een gewoonte en wat een ritueel?
Rients Ranzen /
Zen.nl Nederland / 18 september 2025
Tijdens de introductiecursussen maken deze maand in het hele land weer veel nieuwe cursisten kennis met mediteren en de rituelen daaromheen. Deze rituelen zijn in de zentraditie belangrijk, niet als dogma, maar als middel om rust, vertrouwen en verbinding te scheppen. Ook in veel gevorderdengroepen is er deze maand extra aandacht voor het ritueel rond het individueel onderhoud.
Veel dingen doen we op de automatische piloot, tandenpoetsen, autorijden, mail checken. Handig en best functioneel, maar als te veel van je leven op routine draait, verliest alles aan betekenis. Rituelen brengen diepgang en aandacht terug.
Een ritueel is een gewoonte waaraan we extra bewuste aandacht en intentie toevoegen. Het gaat niet alleen om het directe praktische doel, maar om de kwaliteit van het moment. Door de automatische piloot uit te zetten en je handeling misschien iets langzamer en vooral met meer aandacht te doen, verandert de beleving.
Probeer eens je tanden te poetsen met volledige aandacht. Voel de borstel, proef de tandpasta, luister naar het ritme en tel het aantal seconden dat je poetst. Hetzelfde gebaar wordt plots een oefening in aanwezigheid. Ook het sluiten van de wc-deksel - iets wat we vaak totaal onbewust doen of juist vergeten - kan een korte zen-oefening worden wanneer je het bewust en met zorg doet. Een kop theedrinken kan op die manier ook helemaal veranderen: leg je telefoon weg, doe de radio uit, voel de warmte van het kopje, ruik het aroma en drink slok voor slok met volle aandacht. Cursisten vertellen vaak dat thee nergens zo goed smaakt als tijdens onze aandachtige theeceremonie. Deze eenvoudige handeling verdiept en verbindt.
Onderzoek in de sportwereld laat zien dat rituelen atleten helpen om zich te concentreren, stress te verminderen en beter te presteren. De bewuste beleving van een ritueel geeft vertrouwen en houvast, juist op momenten dat de druk hoog is. Het principe werkt universeel: wat voor topsporters geldt, geldt net zo goed voor ons dagelijks leven.
Door gewoontes om te vormen tot rituelen – door bewuste aandacht toe te voegen – ontstaat bijna als vanzelf rust, verbinding en focus. Zelfs iets eenvoudigs als tandenpoetsen of het sluiten van een wc-deksel kan zo een kleine maar krachtige zen-oefening worden die de hele dag doorwerkt.
Over rituelen:
Via deze
link naar YouTube kun je over dit onderwerp een boeiend gesprek beluisteren tussen de Belgische filosoof Herman de Dijn en de auteur van dit artikel. In dit gesprek stelt De Dijn dat rituelen een heilzaam alternatief zijn voor pillen.
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde