ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zen en koffie
Door Ariën de Haan /
Zen.nl Tilburg / 28 oktober 2025
Voordat ik aan mijn
opleiding tot zenleraar begon, leefde ik vooral als multitasker. In de vroege ochtend begon dat al: het dekken van de ontbijttafel vanuit de vaatwasser, die ik zo leegde. Onderweg naar de kast met serviesgoed nam ik een krant onder mijn arm mee, en tussendoor checkte ik het nieuws op mijn telefoon. Efficiënt, dacht ik. Maar in werkelijkheid was het vooral druk in mijn hoofd; ik zweefde van prikkel naar prikkel, zonder echte aandacht voor wat ik deed.
Zen maakte me bewust van een andere mogelijkheid. Gaandeweg groeide de behoefte aan een ochtendroutine die echter voelde. Minder op de automatische piloot, meer wakker. Ik besloot mijn ochtend niet langer te vullen met losse handelingen, maar de dingen één voor één te doen: kaarsjes aansteken, de houtkachel aanmaken, melk inschenken voor mijn zoontje en daarna koffiezetten.
Om mijn koffieritueel met extra aandacht te vervullen, kocht ik een handzame koffiemolen om bonen vers te malen, en gebruikte ik een witstenen filterhouder met crèmekleurige papieren koffiefilters. Eerst maakte ik het filter nat, zodat het mooi aansloot. Vervolgens begon het ritueel van water koken, malen en schenken. Al na een paar dagen merkte ik dat mijn aandacht was toegenomen. Hoeveel details er zichtbaar worden wanneer je er echt bij bent, was een verrassing. Het gewicht van de gevulde waterkoker voelde ik in mijn arm; ik hoorde het klikken van het lampje dat aanging, gevolgd door het aanzwellende geluid van borrelend water. Zelfs het wachten tot het water iets was afgekoeld, werd een oefening in geduld.
Het malen van de koffie is een ritueeltje op zich, waarvan ook mijn zoontje inmiddels geniet: de bonen gaan erin, hij drukt vijf keer op de knop, het zachte geluid van het motortje vult de keuken. Twee korte schenkbewegingen, een klop op de onderkant, en de geur van versgemalen bonen verspreidt zich boven het aanrecht. Dan volgt het moment van het hete water. De eerste scheut op de koffie vormt een mooie krater; bellen van een paar centimeter glimmen op het oppervlak en spatten rustig uiteen. De geur van koffie stijgt op, warm en licht bitter. De tweede scheut klinkt anders dan de eerste, en de derde duurt wat langer voor deze doorgelopen is.
Als de koffie klaar is, schenk ik een wit geëmailleerde mok vol en draag deze met twee handen naar mijn stoel bij de houtkachel. Warmte in mijn handen, warmte in de kamer, warmte in de ochtend. Wat vroeger niet meer was dan “een pot koffie zetten”, werd zo een bron van waarneming: geluiden, geuren, bewegingen, geduld. Ik kijk naar mijn zoontje die op de keukenvloer speelt. Even doe ik niets. Alleen koffie, hij, het vuur. Een vredig moment van aanwezigheid. Waar ik vroeger vooral bezig was met wat nog moest gebeuren, laad ik me nu op met de aandacht voor wat er al is. Een klein en wakker ritueel.
Zen brengt mij meer dan alleen meditatie. Het geeft me rust en aandacht in al die gewone dagelijkse handelingen. Koffie zetten werd de plek waar multitasking plaatsmaakte voor helderheid. Koffie drinken is als mediteren zelf: de geur van koffie als ademhaling, het borrelen van het water als klankschaal, en het wachten als oefening in geduld. De ochtend is begonnen, en ik ben wakker.
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde