ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zen.nl en de Hartsutra
Door Ariën de Haan /
Zen.nl Breda / 13 oktober 2025
Zoekend door de bossen van Gelderland arriveer ik rond twaalven bij klooster de Slangenburg. Mijn eerste
sesshin staat op het programma. Hoewel ik al jaren mediteer en privéles volg bij mijn zenleraar Dymphie van Zen.nl Breda, ben ik groen in de wereld van rituelen en omgangsvormen. Ik trek mijn zwarte meditatiekledij aan en schuif aan bij de lunch.
Aan tafel heerst stilte. Dan klinkt een dubbele houtige tik, gevolgd door een stroom onbekende Japanse klanken.
De Hartsutra, zo leer ik later. Ik voel me overvallen. “Wat is dit voor raar sektarisch gedoe? Wie begrijpt dit? Waarom zoek ik geluk zo ver van huis, had mijn christelijke traditie niet genoeg te bieden?” Ongemak en verzet vullen me. Zen, dat ik nuchter en helder zag, lijkt hier verstrikt in rituelen.
Tijdens de dagen van de sesshin blijft de Hartsutra terugkeren. Hortend en stotend zing ik mee. Het Japans staat me tegen, begrijpen doe ik niets. Ik richt me liever op mijn persoonlijke uitdagingen. Na afloop ben ik opgelucht: eindelijk weer mediteren zonder die Hartsutra. Toch laat ze me niet los. In Breda lees ik de Nederlandse vertaling. Mooi, maar ook onbegrijpelijk.
Leegte is vorm, vorm is leegte — zodra ik denk iets te snappen, glipt het weg. Mijn lerares Dymphie vindt er veel betekenis in, ik vooral weerstand. Mijn rationele geest wil begrijpen en controleren.
Met Dymphies aansporing start ik
de opleiding tot zenleraar. In de gevorderdengroep zing ik de Hartsutra elke week mee. Eerst aarzelend, later met meer gemak. Het ritme, de stemmen om me heen, de gemeenschappelijkheid — beginnen me iets te brengen. Na een jaar voelt het zingen vertrouwd. Toch denk ik soms: “dit moesten mijn vrienden me eens zien doen.”
Als leraar schuif ik les 8, over de Hartsutra, voor me uit. Pas na les 9, over rituelen, durf ik de Hartsutra te brengen. Ik herken mijn eigen weerstand in cursisten die zwijgend afhaken. Eén cursiste zegt zelfs: “dit trek ik niet” en stopt. Ik begrijp haar. Ik zie dat dit ook mijn worsteling en leermoment is.
In een intervisie met collega’s wordt mijn weerstand teruggebracht tot de kern: schaamte. Schaamte om te zingen wat ik niet begrijp. Schaamte om iets niet goed te kunnen uitleggen. Schaamte om eruit te zien als iemand die aan een sektarisch ritueel meedoet. Dan zegt iemand heel vrolijk: “De Hartsutra is eigenlijk gewoon het clublied van Zen.nl.” Ik moet lachen en denk terug aan de Kuip, waar ik als jongen zestigduizend mensen
Hand in hand, kameraden voelde zingen.
Langzaam komt er vrede. Ik hoef de Hartsutra niet te begrijpen. Soms verschijnt er inzicht, soms niet. Het zingen is voor mij nu een oefening in loslaten van controle, in vertrouwen, in ademhalen. Het leert me dat niet alles verklaard hoeft te worden. De Hartsutra haalt me uit mijn ivoren toren van analyse. Ze confronteert me met mijn drang naar weten, maar biedt ook verbinding, intuïtie en vertrouwen.
Niet alles in het leven valt te begrijpen. En dat is goed. Soms is samen zingen gewoon mooi. Met mensen die je vertrouwt, met wie je de zoektocht naar verlichting deelt. Dan is taal ondergeschikt.
Ga tei, gya tei, hara gya tei, hara so gya tei, bo ji sowa ka.
Op de
Zen.nl meditatie app - een mooi vormgegeven timer met tempelbellen - kun je ook de hartsutra lezen en afspelen. Een mooie versie gereciteerd door drie bassen. Online is deze ook te vinden op:
www.zen.nl/mp3/Hartsutra
Verslag boomplantdag Woerden
Twijfelmoedig | De moed om niet-te-weten
Wat nam ik mee uit Taiwan?
De aanslagen in Parijs hebben me gelukkig gemaakt
Verslag themadag over: toeval
Over inzicht, aandacht en vreugde