ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
©Rients
Aantekeningen en citaten bij online zenfilosofiecursus
Rients Ritskes,
Zen.nl Nederland
Hieronder de hand-out behorende bij het eerste online college van de zenfilosofiecursus die vanavond, woensdag 2 december om 19.30 uur start. Aanmelden is nog mogelijk tot woensdag 2 december 15.00 uur.
Klik hier voor meer info en aanmelding.
In het eerste college staat Mahakashyapa centraal. Hij is de beste leerling van Boeddha en werd zijn eerste opvolger. In het beroemde verhaal over hun uitwisseling van inzicht, zo'n 2500 jaar geleden, zien we meteen een belangrijk onderdeel van het onderricht in zen dat nog steeds centraal staat, namelijk de non-verbale communicatie. Waar de Westerse filosofie alleen oog heeft voor het woord, spelen non-verbale communicatie en symboliek al vanaf het begin van de zentraditie een even grote rol. We staan stil bij de vertaling van deze oude levenslessen naar de huidige inzichten vanuit de communicatiewetenschappen.
Waarom deze zenfilosofiecursus?
Filosofie is liefde voor de wijsheid.
Academische filosofie (en ook psychologie) is vooral theoretisch.
Wijsheid en ideeën over de waarheid vormen een norm voor gedrag.
De waarheid volgens de theologen is een afgeleide van Gods woord, de Bijbel.
De waarheid volgens politici is de waarheid van het electorale succes.
De waarheid in de natuurkunde is de experimentele/empirische waarheid.
De waarheid van de wijze is een lang en gelukkig leven.
Het doel van deze online zenfilosofiecursus is een bijdrage te leveren aan een lang en gelukkig leven.
Een wijs mens doorziet elke waarheid.
Uit de Bijbel:
1 koningen 3:
Want de wijsheid beschermt evenals het geld, maar het is een voordeel te weten:
de wijsheid doet haar bezitters leven.
Prediker 7:12
God zei: "Vraag van Mij wat je wil. Wat zal Ik je geven?" Salomo antwoordde: "U bent heel erg goed geweest voor mijn vader David, omdat hij trouw en rechtvaardig was en erg graag dicht bij U wilde leven. U heeft hem daarvoor beloond door mij, zijn zoon, koning te maken. Mijn Heer God, U heeft mij koning gemaakt in de plaats van mijn vader David, ook al ben ik nog jong. Ik heb nog nooit een oorlog gevoerd. Zo sta ik midden tussen uw volk dat U heeft uitgekozen. Een volk dat zó groot is, dat het niet te tellen is. Het is zelfs niet te schatten hoe groot het is. Wie kan dit grote volk leiden? Geef mij daarom alstublieft wijsheid. Dan kan ik uw volk leiden doordat ik goed het verschil weet tussen goed en kwaad."
De Heer was er blij mee dat Salomo dit van Hem vroeg. Hij zei tegen hem: "Ik zal doen wat je hebt gevraagd, omdat je niets voor jezelf hebt gevraagd. Je hebt niet gevraagd om een lang leven, of om rijkdom, of om het leven van je vijanden. Maar je vraagt om wijsheid, omdat je eerlijk wil rechtspreken over het volk. Daarom zal Ik doen wat je gevraagd hebt. Ik zal je wijs en verstandig maken. Vóór jou is nog niemand zo wijs geweest en na jou zal ook niemand meer zo wijs zijn. En ook wat je niet hebt gevraagd, zal Ik je geven. Ik zal je rijker en beroemder maken dan alle andere koningen. En als je leeft zoals Ik het wil en jij je aan mijn wetten en leefregels houdt zoals je vader David heeft gedaan, dan zal Ik je ook een lang leven geven."
Mumonkan koan 6: Boeddha houdt een bloem omhoog
Eens, lang geleden, toen hij op de gierberg vertoefde, hield de Verhevene een bloem omhoog, draaide die tussen zijn vingers en toonde haar aan hen die daar verzameld waren. Iedereen zweeg. Alleen de eerwaarde Kashyapa glimlachte. De Verhevene sprak: ‘Ik bezit het kostbare oog van de ware dharma, de wonderbaarlijke geest van het nirvana, de ware vorm van de niet-vorm, de geheimzinnige dharmapoort. Het is niet afhankelijk van letters, maar wordt op bijzondere wijze buiten iedere leer overgedragen. Thans vertrouw ik het toe aan Mahakashyapa.’
Mahakasyapa wordt de "vader van de sangha" genoemd en was opvolger van de historische Boeddha toen die stierf. Mahakasyapa in Sanskriet spelling, in Pali wordt het als "Mahakassapa" gespeld, waarbij soms 'maha' wordt weggelaten.
Leven van de jonge Mahakasyapa
Volgens de boeddhistische traditie werd Mahakasyapa geboren in een rijke brahmaanse familie in Magadha, dat in de oudheid een koninkrijk was in wat nu het noordoosten van India is. Zijn oorspronkelijke naam was Pipphali. Van kinds af aan wilde hij asceet worden, maar zijn ouders wilden dat hij trouwde. Hij gaf toe en trouwde een hele mooie vrouw genaamd Bhadda Kapilani. Bhadda Kapilani had ook de wens als asceet te leven en daarom besloot het paar celibatair te leven in hun huwelijk. Bhadda en Pipphali leefden gelukkig samen en toen zijn ouders stierven, nam hij het beheer van het familiebezit over. Op een dag merkte hij dat als zijn velden werden geploegd, vogels kwamen om wormen uit de pas gedraaide aarde te trekken. Het kwam toen bij hem op dat zijn rijkdom en comfort werden gekocht door het lijden en de dood van andere levende wezens.
Bhadda had ondertussen zaden op de grond uitgespreid om te drogen. Ze merkte dat vogels de insecten kwamen eten die door de zaden werden aangetrokken. Hierna besloot het paar om de wereld die ze hadden gekend, en zelfs elkaar, te verlaten en echte asceten te worden. Ze gaven al hun bezittingen en bezittingen weg, lieten hun bedienden vrij en liepen weg in gescheiden richtingen.
In latere tijden, toen Mahakasyapa al een leerling van de Boeddha was, zocht Bhadda ook haar toevlucht tot de sangha en werd een arhat en groot matriarch van het boeddhisme. Ze was vooral toegewijd aan de opleiding en opvoeding van jonge nonnen.
Discipel van de Boeddha
De boeddhistische traditie zegt dat toen Bhadda en Pipphali van elkaar gingen om gescheiden wegen te bewandelen, de aarde beefde van de kracht van hun deugd. De Boeddha voelde deze trillingen en wist dat er een grote discipel naar hem toe zou komen.
Al snel ontmoetten Pipphali en de Boeddha elkaar en herkenden elkaar als leerling en leraar. De Boeddha gaf Pipphali de naam Mahakasyapa, wat 'grote wijze' betekent.
Mahakasyapa, die een leven van rijkdom en luxe had geleefd, wordt herinnerd vanwege zijn beoefening van ascese. In een beroemd verhaal gaf hij de Boeddha zijn relatief ongedragen gewaad om als kussen te gebruiken en vroeg hij vervolgens om het voorrecht van de versleten gewaden van de Boeddha in plaats daarvan te dragen.
In sommige tradities betekende deze uitwisseling van gewaden dat Mahakasyapa door de Boeddha was uitgekozen om op een dag zijn plaats in te nemen als leider van de vergadering. Of dat nu de bedoeling was of niet, volgens de Pali-teksten prees de Boeddha vaak Mahakasyapa's capaciteiten als leraar van de dharma. De Boeddha vroeg Mahakasyapa soms om in zijn plaats tot de gemeente te prediken.
Mahakasyapa als zen-patriarch
Yongjia Xuanjue, een leerling van de grote Chan-patriarch Huineng (638-713), schreef dat Bodhidharma, de grondlegger van Chan (Zen), de 28e dharma-afstammeling was van Mahakasyapa. Volgens een klassieke tekst die wordt toegeschreven aan de Japanse Soto zenmeester Keizan Jokin (1268-1325), The Transmission of the Light (Denkoroku), hief de Boeddha op een dag stilletjes een lotusbloesem op en knipperde met zijn ogen. Hierop glimlachte Mahakasyapa. De Boeddha zei: 'Ik heb de schatkist van het oog van de waarheid, de onuitsprekelijke geest van nirvana. Deze vertrouw ik toe aan Kasyapa.' Dus in de zentraditie wordt Mahakasyapa beschouwd als de eerste dharma-erfgenaam van de Boeddha, en in het geslacht van voorouders gaat zijn naam naar die van de Boeddha. Ananda zou de erfgenaam van Mahakasyapa worden.
Mahakasyapa en de Eerste Boeddhistische Raad
Na de dood en Parinirvana van de Boeddha werden de verzamelde monniken verdrietig. Een monnik nam het woord en zei onder andere dat ze de regels van de Boeddha niet meer zouden hoeven volgen. Deze opmerking verontrustte Mahakasyapa. Zou het licht van de dharma uitgaan nu de Boeddha weg was? Mahakasyapa besloot een grote bijeenkomst van verlichte monniken bijeen te roepen om te beslissen hoe de leer van de Boeddha in de wereld levend kon worden gehouden.
Deze bijeenkomst staat bekend als de Eerste Boeddhistische Raad en het is een van de belangrijkste gebeurtenissen in de boeddhistische geschiedenis. Op een opmerkelijk democratische manier waren de deelnemers het eens over wat de Boeddha hen had geleerd en hoe deze leringen bewaard zouden blijven voor toekomstige generaties.
Volgens de overlevering reciteerde Ananda de daaropvolgende maanden uit het hoofd de preken van de Boeddha, en een monnik genaamd Upali reciteerde de regels van de Boeddha voor monastiek gedrag. De Raad, onder voorzitterschap van Mahakasyapa, stemde om deze recitaties als authentiek goed te keuren en om ze door mondelinge recitatie te behouden. Omdat zijn leiderschap de sangha bijeenhield na de dood van de Boeddha, wordt Mahakasyapa herinnerd als de 'vader van de sangha'. Volgens veel tradities leefde Mahakasyapa nog vele jaren na de Eerste Boeddhistische Raad en stierf vredig terwijl hij in meditatie zat.
Vertaald naar: O'Brien, Barbara. "De leerling Mahakasyapa." Leer religies, 25 augustus 2020: learnreligions.com/disciple-mahakasyapa-father-of-sangha-449645
In het Westen ontstaat na Nietzsche’s
God is dood verklaring en het nog optimistische modernisme het postmodernisme en het perspectivisme, de filosofische visie dat de werkelijkheid als zodanig niet kan worden gekend omdat alles vanuit een bepaald perspectief wordt bekeken. Het woord 'perspectief' komt van het Latijnse perspicere: ergens doorheen kijken, iets duidelijk zien of iets doorgronden. Het enige dat voor de mens verschijnt is een veelheid van over elkaar heen vallende en met elkaar in strijd zijnde perspectieven. Met dat Nietzsche God dood verklaart breekt hij ook met de illusie van de 'ware werkelijkheid' en benadrukt dat we de werkelijkheid uitsluitend fragmentarisch kunnen ervaren. Het perspectivisme gaat er vanuit dat ware kennis van de werkelijkheid überhaupt niet mogelijk is. Iedereen heeft vanuit zijn/haar perspectief gelijk.
De cumulatieve waarheid (RR) is de synthese van alle mogelijke perspectieven.
In de zenfilosofie gaan we ervan uit dat de hoogst mogelijke waarheidsvinding ligt in de actueel waarneembare werkelijkheid. Alle andere ideeën over de waarheid zijn gekleurd door belangen.
Klik hier voor meer info en aanmelding.
Podcasts Arthur Nieuwendijk
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen