ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Foto Rients © Zen.nl
Zen en wedergeboorte
Jan Brok /
Zen.nl Bergen op Zoom / 23 mrt. 2023
Toen ik aan m’n eerste
sesshin deelnam, vroeg ik me na een paar dagen af wat we daar eigenlijk aan het doen waren. Ik ben zelf opgegroeid met een katholieke achtergrond en daarom vertrouwd met de nodige rituelen en symbolen. Maar wat ik daar zag en hoorde, wekte verbazing en een glimlach. Al die rituelen, dat lopen en buigen, die stilte en symboliek heeft wel wat als je tenminste met de nodige aandacht meedoet. Het brengt je in een sfeer van ingetogenheid en tegelijk openheid en dat doet goed. Het merendeel van de aanwezigen had, zo vermoedde ik, niets of weinig met kerkelijke godsdienstigheid maar zoekt wel naar verlichting en/of naar geestelijke verdieping. Waar vind je dat laatste vandaag de dag nog? Een goede lezing, een film of boek, yoga of meditatie, de Mattheuspassion, een kloosterweekeinde enz. Je moet het zelf maar bij elkaar zien te scharrelen.
Jan Brok is theoloog en zenleraar en verzorgt binnenkort een tweede serie van zes colleges over Wijsheid in Zen en Christendom. Het eerste college is op donderdag 30 maart om 19.30 uur. Klik hier voor meer info en aanmelding.
Zelf-ontdekking
Net als ieder ander, zoek ook ik naar verdieping om meer mezelf te worden, ‘om je ware aard te vinden,’ zegt zen. Waren we bij onze geboorte nog één en verbonden met alles, na de val uit de moederschoot volgde de ontdekking dat er een wereld is die los van mij staat en dat er zoiets als een ‘ik’ bestaat. Mijn zelfbesef ontstond. In het proces van groot worden werd ik mij bewust van teleurstellingen, verlangens, schuld, conflicten en tegenstellingen. Het staat al in het oude verhaal over de zondeval van Adam en Eva in het paradijsverhaal. Levend in een paradijselijke eenheidstaat met God, ontdekken ze hun eigen zelf en daarmee de mogelijkheid hun eigen keuzes te maken. Daardoor raken ze vervreemd van hun één zijn en moeten zij hun eigen leven gaan leiden, vervreemd en in ballingschap. De geboorte van ons ik is onvermijdelijk en noodzakelijk. Ons zelfbesef en de zorg voor ons ik worden geïntensiveerd door onze opvoeding en socialisatie. Wie we zijn, wordt steeds meer gevormd door de wereld om ons heen. Gevolg, ik weet soms niet meer wat ik echt wil en wie ik echt ben en dat gaat wringen. Mijn geconditioneerd-zijn zit me soms flink dwars. Weliswaar heb ik mijn ‘ik’ hard nodig om als docent studenten goed te kunnen begeleiden of om als opa adequaat maar liefdevol mijn kleinkinderen te kunnen verzorgen, maar ik wil me ook ontdoen van al die verwachtingen en wensen die ik mezelf opleg en vanuit de naaste omgeving aangepraat krijg. Hoe kan ik meer worden wie ik eigenlijk ten diepste ben? Hoe kom ik tot een vernieuwd ik? Wat ik eigenlijk zoek, is een innerlijke transformatie, Bijbels gezegd, een ‘wedergeboren worden’, ‘een sterven van de oude mens en opstaan van de nieuwe’.
Persoonlijke spirituele transformatie
Centraal in alle levensbeschouwelijke tradities staat een spirituele transformatie (die ook een sociaal-politieke kant heeft maar dat laat ik nu even buiten beschouwing). Een taoïst schrijft: ‘Als je vol wilt worden, ontledig dan jezelf; als je herboren wilt worden, sterf dan’. Zen spreekt over het ontwaken van je ware aard door onthecht te worden. Die persoonlijke, spirituele transformatie begint met de doorbraak van een nieuw werkelijkheidsbesef. Het is de ervaring dat alles op een of andere manier samenhangt, dat alles in wezen één is. Zo’n eenheidservaring die je overkomt, laat me direct intuïtief weten wie ik echt bent. Dat omslagpunt - plotseling of geleidelijk - is het begin van het spirituele pad. Wat volgt, is de doorwerking daarvan in het alledaagse leven en dat kan ik door oefeningen blijven voeden. Spirituele transformatie is dus zowel een opgave als een gave. Ik moet er zelf dagelijks aan blijven werken door oefeningen, maar die eenheidservaring is iets dat je uiteindelijk allen maar kan ‘overkomen’. Grote inzet, een sterk verlangen, grote volharding en intensieve studie, helpen maar het moet dan altijd nog maar gebeuren. Ik blijven focussen op ‘wedergeboren worden’. Dat geeft een richting, doel aan m’n leven. Spiritualiteit is een soort verloskunde: begeleidingshulp om je ware zelf ter wereld te brengen en te leren in vrede te zijn met je zelf.
Jan Brok is theoloog en zenleraar en verzorgt binnenkort een tweede serie van zes colleges over Wijsheid in Zen en Christendom. Het eerste college is op donderdag 30 maart om 19.30 uur. Klik hier voor meer info en aanmelding.
Podcasts Arthur Nieuwendijk
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen