ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Meer én minder slaap met zen
Ilse van Heumen,
Zen.nl Arnhem
Van mediteren ga je beter slapen. Dat is een reden voor heel veel mensen om met zen te beginnen en vaak merken ze dat effect al vrij snel na het starten met regelmatig mediteren. Wanneer je al langer aan meditatie doet heb je misschien ook wel gemerkt dat je na een meditatiesessie makkelijker in slaap valt dan wanneer je het een keer overslaat omdat het al zo laat is.
Tijdens meditatiesessies, ook langdurige zoals bijvoorbeeld een
sesshin of een zen nachtmarathon komt het maar weinig voor dat mensen bij het mediteren in slaap vallen. Dat is eigenlijk wel vreemd. Van mediteren slaap je beter maar je valt er niet bij in slaap. Hoe kan dat? Het zou te maken kunnen hebben met de stof melatonine.
Melatonine
Melatonine is een stof die door de hypofyse (pijnappelklier) in de hersenen wordt gemaakt uit serotonine. Serotonine is een stof die ons geheugen, stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie, seksuele activiteit en eetlust beïnvloedt. Serotonine zorgt ervoor dat we ons overdag gelukkig en energiek voelen. Het wordt ook wel ons ’gelukshormoon’ genoemd en wordt gemaakt uit tryptofaan, een stofje dat voorkomt in onze voeding, bijvoorbeeld melk, kaas, kip en ander gevogelte, haver, bruine rijst, bananen, chocola, pruimen, brood, pompoenpitten, sesamzaad, zonnebloempitten, amandelen en linzen. Deze voedingsmiddelen dragen er aan bij dat je voldoende serotonine aan kunt maken en daarmee dus ook voldoende melatonine. Ook wordt mediteren wel in verband gebracht met een verhoogde productie van serotonine.(1)
Zodra het donker begint te worden, neemt in je lichaam de aanmaak van melatonine toe. Je wordt slaperig en valt uiteindelijk in slaap. Tegen de ochtend als het licht wordt daalt melatonine in je bloed en word je wakker.
Wat meditatie doet met melatonine
Uit onderzoek (2, 3) blijkt dat mensen die mediteren in het algemeen hogere melatoninespiegels hebben, wat begrijpelijk is als ze ook meer serotonine produceren (1). Maar met meer melatonine zou je verwachten dat je van meditatie slaperig wordt. Echter melatonine neemt tíjdens de meditatie juist af waardoor je goed wakker blijft. Maar ná de meditatie is er méér melatonine in het bloed. Je slaapt erna dus beter.
Een andere bijkomstigheid is dat de aanmaak van melatonine wordt geremd door licht dat op het netvlies in de ogen valt. Bij zen is het misschien ook wel een voordeel dat je met je ogen open mediteert. Het licht dat je met je ogen opvangt houdt je waarschijnlijk ook wakker.
Zo is deze paradox verklaard: tijdens de meditatie houdt minder melatonine je goed wakker en na het mediteren ontstaat meer melatonine zodat je beter ontspant en heerlijk slaapt.
1.
In vivo measurements of brain trapping of C-labelled alpha-methyl-L-tryptophan during acute changes in mood states. Perreau-Linck E, Beauregard M, Gravel P, Paquette V, Soucy JP, Diksic M, Benkelfat CJ
Psychiatry Neurosci. 2007 Nov; 32(6):430-4
2.
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14976457 Med Sci Monit. 2004 Mar;10(3):CR96-101. Epub 2004 Mar 1. The effects of long meditation on plasma melatonin and blood serotonin. Solberg EE1, Holen A, Ekeberg Ø, Østerud B, Halvorsen R, Sandvik L.
3.
Front Neurol. 2012; 3: 54. Published online 2012 Apr 18. Prepublished online 2012 Mar 26. doi: 10.3389/fneur.2012.00054 PMCID: PMC3328970 PMID: 22529834 Meditation and Its Regulatory Role on Sleep Ravindra P. Nagendra,1 Nirmala Maruthai,1 and Bindu M. Kutty1,*
Podcasts Arthur Nieuwendijk
Projecties bij Pasen
Ontdek de kracht van acceptatie
Zen en de bubbelkamer
Door zen plan uitgevoerd
Vertrouwen ontwikkelen