Zen.nl, ZenActueel 9 mei 2014

Zen.nl ZenActueel

Zen.nl Rients Ritskes kaart Nederland vestigingen

Nummer 19, 9 mei 2014. Zie hieronder het archief

Euthanasie en verlichting

Martine Schrage, Zen.nl Tilburg. De gemeentelijk lijkschouwer die na mijn eerste euthanasie zijn papierwerk zat in te vullen kon het niet laten om de vraag te stellen 'Hoe voelt dat nou, om een mens te doden?'. Hij had er duidelijk niets van begrepen. Met sensatie heeft een euthanasie hoegenaamd niets te maken.

Het zesde gebod
Maar eerlijk is eerlijk, ik had er ook lang mee geworsteld: hoe los ik dat conflict van principes op? Principieel was ik als arts altijd al vóór euthanasie geweest. Ik vond dat dat bij mijn huisarts zijn hoorde. Maar gelukkig was ik altijd de dans ontsprongen. Het is de eerste tien jaren van mijn praktijk eigenlijk nooit voorgekomen, of patiënten overleden spontaan net vóór het zover was.
Want dat principe van mij, vocht ondertussen wel met het 'Gij zult niet doden' gebod waar ik in mijn katholieke jeugd en nonnenschool goed van doordrongen was. Maar ik heb ook de artseneed afgelegd, en beloofd lijden te verlichten.

Ik doe dit gráág voor u
Ik zat mezelf dus wel in de weg toen uiteindelijk de eerste echte euthanasiecasus zich aandiende. Het was allemaal razend spannend. Ik wilde het echt doen voor die mevrouw, wiens lijden groot en invoelbaar was, en die zo duidelijk en standvastig was in haar wens. Tegelijk wilde ik haar niet belasten met mijn gedub: zou ik het wel kunnen als het moment daar was?
Gelukkig had ik een goeie coach. Mijn zenleraar gaf mij het advies om een genereuze houding aan te nemen in dit hele proces: 'Ik doe dit gráág voor u.'

Verlichting
Eigenlijk was hij gewoon jaloers, en dat gaf hij ook ruiterlijk toe: 'Als zenleraar wil ik zoveel mogelijk mensen gelukkig maken. Ik leer mensen mediteren, en daar worden ze gelukkiger van. En als ze nou maar veel mediteren, dan kunnen ze misschien zelfs de verlichting bereiken, want dat is waar boeddhisten het toch

Foto: Isopix

allemaal voor doen, nietwaar? Maar wat jij kan doen, is écht verlichting geven.'
Want dat is een zachte dood: de ultieme verlichting. Niet alleen in het boeddhisme.

Mentale topsport
En zo verliep het precies. Doordat ik dagelijks mediteerde en dat rond die euthanasie ook consequent ben blijven doen, kon ik vooraf en achteraf heel veel verwerken van alle emoties en gedachten die bij me op kwamen. Die hadden daarmee geen kans meer om in de weg te zitten. Daardoor was ik op en top voorbereid (als een topsporter, doorloop je tijdens je meditatie vaak heel visueel alle opeenvolgende situaties en handelingen die zich voordoen en dat is een heel goede voorbereiding) en zeer gefocust op het moment zelf. Zo gefocust dat ik niet eens de kerkklok hoorde luiden die op het moment suprême twaalf uur sloeg.

Een kamer vol rozen
Haar naaste familie stond om haar heen, zij lag rustig in een stoel, de hele kamer vol rozen en kaarsjes en zachte muziek. Ze knikte heel stellig toen ik haar voor de laatste keer vroeg of ze er echt mee door wilde gaan. En daarop bracht ik één voor één de inhoud van de klaargemaakte spuiten in het infuusje wat vooraf door de verpleegkundige ingebracht was.

Topervaring
Op deze manier is mijn eerste euthanasie een topervaring geworden. Dat klinkt misschien vreemd, maar onder artsen durf ik dat zo te stellen. Een topervaring voor de familie die erbij was, de zo gewenste verlichting voor deze dierbare patiënte, en een topervaring voor mij. Dit is waar het om gaat: leven en dood. Dat is de kern van ons vak.

Aarzeling
Ik zeg niet dat alle (huis-)artsen euthanasie moeten kunnen doen. Ieder mag die afweging gelukkig voor zichzelf maken.
Maar ik wil wel tegen de jonge huisarts zeggen, die vorige week op het symposium van de Levenseindekliniek haar integere verhaal vertelde en duidelijk nog in de fase was van wel willen, maar nog niet durven, nog twijfelen en aarzelen: zorg voor een goede coach of buddy, en durf deze stap te zetten. Meer nog: zet met grote overtuiging en overgave deze stap. Zeg tegen je patiënt: 'Ik doe dit gráág voor u.' Zelfs al voel je dat nog niet helemaal zo. Zorg dat je veel tijd neemt voor reflectie of meditatie in welke vorm dan ook in die periode, dat helpt enorm. Je groeit als mens en als arts door deze verdieping in je werk.
Het is een zwaar maar ook prachtig onderdeel van ons vak. En ik ben dankbaar dat ik dit als arts voor een lijdende patiënt mag doen. Met doden heeft het niets te maken. Het is verlichting brengen. Zonder boeddhist te zijn. Gewoon huisarts.
Dit artikel is een bewerking van het artikel 'Zen en de kunst van euthanasie' op Artsennet.

Tijdens de komende bijeenkomst van het NAM (Netwerk Arts en Meditatie) zal het thema zijn: Als arts omgaan met de dood. Tijdens deze bijeenkomst op 11 juni, onder voorzitterschap van Martine Schrage, is dr. Sietze Graafsma de inleider. Dr. Graafsma is internist en zenleraar bij Zen.nl Tilburg. Artsen die nog niet lid zijn van het NAM maar daarvoor wel belangstelling hebben, kunnen informatie aanvragen of zich aanmelden bij rozanne@zen.nl.

Kees ontroert

Redactie ZenActueel. Sinds enkele weken legt Misha zich toe op het maken van inpirerende Zen-minidocumentaires. Iedere week verschijnt er een nieuwe video van zijn hand op de videopagina van Zen.nl.
De minidocumentaires over zenleraar DaiDo, over de Hartsutra door Christel en met zenleraar Floor over keramiek van Rengetsu, hebben veel positieve reacties gekregen en hoge kijkcijfers gehaald. De vertolking van de Hartsutra door singer-songwriter Christel Kroezen is met ruim 2.200 views tot nu toe de absolute topper.
Ook afgelopen zondag heeft Misha weer een prachtige video afgeleverd, deze keer over Kees Hermsen die als een ware zenmonnik, stapje voor stapje, een enorm ijzeren schip uit 1895 restaureert. Een selectie uit de vele complimenten die de minidocumentaire al heeft geoogst:

'Wat een prachtige en ook ontroerende film! Een parel van rauw en authentiek leven. Herkend door jouw cineastisch oog… Heel, heel mooi… en ook heel zen! Dank'
'Mooi weer Misha! Geweldig hoe je mensen zo puur kunt portretteren en het geluk kan vangen op film!!'
'Gefeliciteerd met je prachtige minidocu! Heel mooi en ontroerend.'
'Je documentaires worden echt steeds beter, man! Ik heb net die over Kees en zijn schip bekeken en ik ben diep geraakt. Wat een mooie schets. Super. Om trots op te zijn. Ga zo door. Ik verheug me al weer op de volgende.'

Mis de volgende ZenActueel niet, abonneer je hier.

Copyright © Zen.nl, contact: Zenactueel@Zen.nl,
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Archief

Nieuws in de media

Meer: